Gobernuan egon den azken bi hilabeteetan, Donald Trumpek berehala aplikatu du bere programa. 156 agindu exekutibo sinatu ditu, ia bi egunero, lehenengo egunean sinatu zituen 45 aginduak zenbatuta. Ez dago horrelako aurrekaririk Estatu Batuetako historian.
Arau sorta hori guztia emakumeen, LGTBI kolektiboaren, migratzaileen eta, oro har, langileen eskubideen aurkako erasoez beteta dago. Barne politikako estrategia bat da, langileak gogor kolpatzeko, migratzaileetatik hasita, haien kate-maila ahul eta babesgabeenetik hasita, paralisi eta beldur giroa sortzeko, eta eskuin muturreko proiektua ia erresistentziarik gabe inposatzen saiatzeko, oligarkia nagusiaren mesedetan.
Jakina, apustu arriskutsua da: pobretze masiboko, desberdintasun nabarmeneko eta polarizazio goreneko errealitate sozial eta ekonomiko baten sugarra pizteak, eztanda sozialaren aukera elikatzen du.
Trumpek hain modu erabakigarri eta harroan jokatzen badu, jakin badaki demokraten ustezko “oposizioak” eta sindikatu-kupulek ematen dioten oxigenoa duela; izan ere, lantokietan, auzune eta herririk zapalduenetan, unibertsitateetan eta ikasketa-zentroetan borroka-plan bat sortu beharrean, ihes egiten diote horri, eta, kasurik onenean, Trumpen aginduen “ilegaltasuna” salatzen eta epaileek plutokrata ultraeskuindar horri oinak jartzeko itxaropen guztiak jartzen dituzte.
Baina esperientziak argi utzi duenez, epaile horiek beraiek zigorgabetasuna eman diote duela urtebete bakarrik zelatan zituen auzi judizial anitzetan, 2021eko urtarrilean Kapitolioari eraso zioten radikalak leunki tratatu dituzte, polizia arrazistaren basakeria babesten dute eta ezker borrokalaria kriminalizatzen dute etengabe.
Salbuespen-legeak. Bonapartismoaren metodoak erabiltzen dituen Gobernua
Alderdi Errepublikarrak, klase dominatzailearen formazio tradizionalak eta muineraino trumpista denak, Senatua, Ordezkarien Ganbera eta Auzitegi Gorena kontrolatzen ditu, Administrazio federalarekin eta estatukoarekin lotura oso ahaltsuak izateaz gain. Nahi duen bezala egin eta desegin dezake. Baina gehiengo kualifikatu nahikoa lortzen ez duenean ere, Alderdi Demokrata laguntzera doa. Hala gertatu zen martxoaren 14an, ordezkari demokraten hamar botorekin onartutako aurrekontuekin, administrazioaren itxiera partziala saihesteko eta “Trumpen Administrazioak herri estatubatuarrari egingo dion kaltea minimizatzeko modurik onenean” jarduteko aitzakiarekin [1].
Gehiengo sendo hori izan arren, ez da kasualitatea Trumpek egunero bere botere presidentziala erabiltzea eta aurretik inolako tramiterik egin gabe agindu exekutiboak ematea. Gobernatzeko modu autoritario eta bonapartista bat da, bere oinarri sozialarekin, eskuin muturrera erradikalizatutako geruza ertain horiekin eta langile amorratu, desmoralizatu eta desmobilizatuen sektore batekin konektatzen duena, Trump iragan bikain batera itzuliko dituen gizon handi gisa pentsatzen dutenak.
Etxe Zuriaren webgunea joera horien erakusgarri ona da: Trumpen garaipen irudiak eta “AEB itzuli da” leloa, presidente berak sinatutako dozenaka agindu eta propaganda nazionalista tonak, non ez duen inolako lotsarik bere ideia erreakzionarioak erakusteko. Ez du zerikusirik antisistema batekin, muturreko eskuin globalaren lider bihurtutako demagogo populistari dagokiona baizik.
Trumpismoaren izaera autoritarioa erakusten duen beste puntu bat bere programa aurrera eramateko salbuespenezko legeak aipatzea da. Migrazioari dagokionez, 1798ko Atzerriko Etsaien Legera jo du, Araguako Trenaren kideen aurka borrokatzeko aitzakiarekin. Venezuelako kartel horren arabera, zalantzan dago AEBn jarduera koordinatua eta antolatua izan dezakeela. Lege hau aplikatzen bada, akusazio bakar batekin, frogarik gabe bada ere, Estatu Batuetan bizi den 14 urtetik gorako edozein venezuelar lotu daiteke Araguako Trenarekin, erabakia inpugnatzeko eta defendatzeko aukerarik gabe. Botere abusua, deliturik egin ez duten eta legez AEBn bizi diren etorkinen aurka erabili ahal izango dena.
Baina askoz gehiago dago. Jardunean dauden 5.000 soldadu eta Guardia Nazionaleko kideak zabaldu dira hegoaldeko mugan, eta asmoa kopuru hori handitzea da datozen asteetan. Guantanamoko operazio zentroa zabaldu da eta ehunka preso El Salvadorrera deportatzen hasi dira, Bukeleren kartzela ospetsu eta beldurgarrietan sartzeko.
Inoren kargura ez dauden adingabe migratzaileei abokatuak ematen zizkieten GKEekin egindako kontratuak ere baliogabetu dira, eta legezko linbo batean utzi dira 26.000 haur deportazio prozesu legaletan. Trumpek dekretu bat sinatu du “jaiotzagatiko herritartasun eskubidea” amaitzeko, eta agindu du Gobernuak onartzen ez dituen erakundeetan lan egiten duten ikasleei maileguak baliogabetzea galarazteko.
Araudi arrazista horrekin guztiarekin beldurrezko erregimena ezartzen ari da migratzaileen komunitateetan. Immigrazio eta Aduanen Kontrolerako Zerbitzuak (ICE) sarekadak egiten ditu espazio guztietan: autobusetan, ikastetxeetan, unibertsitateko campusetan, lantokietan, elizetan, auzoetan... Urtarrilaren 21etik otsailaren 13ra bitartean 15.000 atxiloketa baino gehiago egin ziren, 700 bat egunero, ohiko erritmo kezkagarriaren bikoitza. Missouriko senatari batek ere migratzaileak aurkitzeko sari-ehiztarien figura sustatzea proposatu du. Trumpismoaren oinarri sozialari egindako erreklamazioa, mobilizatzeko eta berriro ere langile klasearen aurkako talka indar gisa erabiltzeko.
Familia migratzaileak beren etxeetan giltzapetzen dira, eta eguneroko zereginetara ere irtetea saihesten dute, atxilotuak eta deportatuak izateko beldurrez. Adibidez, Denverren, ikastetxe publikoen asistentzia % 10 murriztu da; Los Angeleseko eskola distrituan, otsaileko lehen astean, asistentzia % 66ra jaitsi da, aurreko astean erregistratutako batez bestekoa baino % 28 gutxiago.
Europan eta munduko gainerako lekuetan bezala, eskuin muturraren asmoa ez da esplotazio lotsagabe baten bidez onura izugarriak ematen dizkion eskulan migratzaile batetik erabat libratzea, baizik eta hura beldurtu eta diziplinatzea, lan baldintza okerragoak ezartzeko, edozein oposizio mota itotzeko eta langile klasearen barruan zatiketaren hazia are gehiago ereiteko. AEBetako krisiaren eta gainbehera sozialaren errudun bihurtu diren etorkinak, krisiaren benetako arduradunen, kapitalisten eta haien sistemaren arreta desbideratzeko.
Unibertsitate publikoak ere jomugan jarri ditu Trumpek. Gobernuak gutun bat bidali die 60 unibertsitateri, “ikasle juduak babesteko” neurririk ez hartzea leporatuz, eta finantzaketa moztuko diela mehatxatuz, Palestinan genozidio sionistaren aurkako protestak egitea ahalbidetzen badute. Columbiako unibertsitatearekin egin zuen hori, eta 400 milioi dolar kendu zizkion dirulaguntzetan. ICEk ere izua zabaldu du hemen, eta dagoeneko bi ikasle atxilotu ditu, horietako bat Mahmoud Kalil ekintzaile propalestinarra, legez AEBn bizi zena, baina hala ere deportatu egingo dutena.
Trumpen esanetan, protesta egiten duten ikasleak “betirako kanporatuko dituzte, edo, delituaren arabera, atxilotu”. Estatu Departamentuak iragarri du adimen artifizialeko tresnak erabiliko dituela Hamas edo beste talde terrorista batzuk babesten dituzten atzerriko ikasleen bisak baliogabetzeko.
Elon Musk eta “gobernuaren eraginkortasuna”
Donald Trumpen eta haren lagun Elon Musken propaganda guztia, orain arte Gobernuaren Eraginkortasun Departamentuaren buru izan dena, nazioarteko eskuin muturraren planteamendu demagogikoen errepikapen baldar bat baino ez da, Estatuaren xahuketarekin amaitzeko beharrari buruzkoa.
Bistan denez, bere asmoa ez da estatu kapitalistaren tamaina murriztea; hala balitz, ez ginateke egitura militarrak eta polizialak handitzen ari. Alde batetik, milaka langile publiko kaleratu nahi dira, funtsezko zerbitzuak pribatizatzeko eta enpresaburuei estatuko baliabide gehiago emateko. Eta bestetik, Estatuaren aparatua, epailetza, polizia eta bere funtsezko atalak erabat menderatuko dituela bermatzea, bere planekiko erresistentzia oro garaitzeko. Hau da, erakundeak erabiltzea beren agenda erreakzionario eta totalitarioa sendotzeko.
Trump ez da establishmentaren aurkako liderra. Zenbait zorok erosi duten propaganda antiwokean barreiatutako zozokeria horrek bere politikaren funtsa zuritzeko balio du: erreakzionario antikomunista batena, langile klasearen eta bere borroka erakundeen etsai deklaratua.
Argentinan Milei oso lagun estimatua duen arren, Trump presidenteak Hezkuntza Departamentua desegitera zuzendu du bere haserrea, irakasleen sektore borrokalarienak kolpatuz eta funtsezko zerbitzu publiko bat ahultzeko helburuarekin. Osasun Sailaren aurka ere gogor egin du, bere aurrekontuaren murrizketa izugarriarekin, eta Administrazio Federalari dagokionez, probaldian dauden 200.000 langile kaleratzea du buruan. Nahiz eta legez Muskek ezin duen ez kaleratu ez kontratatu, kaleratzeak gertatzen ari dira. Bien bitartean, demokratek kontrolatutako buruzagitza batek zuzentzen dituen sindikatuek justizian konfiantza izan behar dela aldarrikatzen dute, eta pasibotasunarekin Trumpi laguntzen diote.
Sindikatuak ere jomugan daude. Martxoaren 27an, Trumpek agindu betearazle bat sinatu zuen, 30 agentzia baino gehiagotan negoziazio kolektiborako eskubidea kentzeko: “Estatu Batuen segurtasun nazionala babestea funtsezko betebehar konstituzionala da, eta Trump presidenteak ez du onartzen sindikatuen oztopoak estatubatuarrak eta gure interes nazionalak babesteko egiten dituen ahaleginekin”. Trumpismoaren esentziaren erakusgarri ona da, eta ez du arazorik demokrazia kapitalistaren formalismoetatik askatzeko, bere programa gauzatzeko.
Bai AFGEk, sektore publikoko sindikatu nagusiak, bai AFL-CIOk adierazpenak egin dituzte esanez errepresalia bat dela Trumpen kaleratzeak salatzeagatik. Hala ere, okerreko planteamendura itzuli dira: epaileek geldiaraziko dute Trump.
Etorkizuna ez dago idatzita
Trumpismoak eragin duen hasierako shocka oso handia da, baina horrek ez du esan nahi AEBetako langileak garaituta daudenik. Izan ere, erabat posible da Trumpen aurkako erresistentzia masiboa altxatzea.
Aste hauetan, Bernie Sanders eta Alexandra Ocasio-Cortez ekitaldi publikoen biran parte hartzen ari dira, “Oligarkiaren aurka borrokan” leloarekin, eta espazioak bete dituzte dozenaka mila pertsonarekin, 24.000 Arizonan, 34.000 Denverren... Hemen dago Trumpen eta muturreko eskuin globalaren aurkako mugimendu masibo bat altxatzeko potentzialaren froga.
Eta hori guztia, nahiz eta ezker erreformista demokratako buruzagi horiek aukerak galdu zituzten, ezkerreko alternatiba independente bat eraikitzeari uko egin baitzioten eta, Alderdi Demokratako kide gisa, Joe Biden eta Kamala Harris babestu baitzituzten, ekintzetan langile klasearen sektoreen arteko trumpismoak aurrera egitea erraztuz.
Orain, Sandersek eta Ocasio-Cortezek Alderdi Demokrataren pasibotasuna kritikatzen dute, eta sektore oso zabal batekin konektatzen dute, zeinak demokratak bake sozialaren txapeldun gisa ikusten dituen, palestinar herriaren aurkako genozidio sionista baimentzearen arduradunak, langile klasearen eta gazteriaren masei bizkarra eman dien kapital handiarekin lotutako aristokrazia liberal hori, militarista eta inperialista sutsuenak direnak. Baina Sandersek eta Ocasiok oraindik ez dute hautsi makineria ustel hori, eta jakina, ez dute klase alternatiba eta alternatiba sozialista kontsekuenterik.
Era berean, Amerikako Demokrata Sozialisten (DSA) webgunean honako hau irakur dezakegu: “Alderdi Demokrata zatituta dago bere erantzunean, eta bere buruzagiek, hala nola Chuck Schumerrek eta Hakeem Jeffriesek, ez dute jakin egoerak eskatzen duen mailan egoten, ezta Trumpen aurkako defentsa sinesgarria egiten ere. Horrek ez du harritzen Etxe Zuriak errepublikanoei eman zien alderditik etorrita, status quo huts batean oinarritutako kanpaina eginez, soldatak igotzeko eta prezioen espekulazioa geldiarazteko borrokatu beharrean. Faxismoa garaitzeko, sozialismoa behar dugu ”.
Ados gaude, baina zein da planteamendu hauen konklusioa? Ez dela burokrazia demokratarekin hautsi behar, bere aterkiaren barruan jarraitu behar dela bere ezkerreko hego leial gisa jokatzen? Ez. Hori ez da irtenbidea, eta horregatik da hain nabarmena DSAren gainbehera eta bere sinesgarritasun galera meteorikoa izan da.
Urte hauetan gertatutako guztiaren ondorioa bide bat da: Trumpen aurkako erresistentzia altxatuko duen borroka alternatibo bat eraiki behar da, langile mugimenduaren eta gazteriaren sektore aurreratuenetan oinarrituta, sindikalismo borrokalaria eta klasekoa garatuz, gizarte mugimenduetan esku hartuz, arrazismoaren aurkako borrokan eta borroka feministan, programa sozialista argi batekin.
Estatu Batuetako langileriaren amorru eta sumindura izugarriak bidea irekiko du. Otsailaren 3ko migratzaileen mobilizazioek, ICEri eta izuari erronka eginez, argi erakusten dute Trumpen aurkako erresistentzia altxa daitekeela eta, zalantzarik gabe, erresistentzia hori masiboagoa izango dela datozen hilabeteetako desengainu eta esperientzia mingotsetik abiatuta.
Azken urteotan, autoantolaketako mugarri oso garrantzitsuak ikusi ditugu, demokraten aparatuari eta burokrazia sindikalari desafio egitera iritsi direnak. Black Lives Matter mugimenduaren mobilizazio historikoetatik hasita, mugimendu sindikal gazte eta erradikalizatu baten garapenetik jarraituz, modu indartsuan hedatu dena, eta palestinar herriaren genozidioaren aurkako manifestazio eta ekintza jendetsuetara iritsiz.
Trump mehatxu handia da mundu osoko zapalduentzat. Eta hori garaitzea baino ez dugu lortuko alternatiba iraultzaile, sozialista eta internazionalista kontsekuente bat eraikiz.
