84ko meatze-greba: erresistentziaren sinboloa
1984an, Britainia Handiak bere historiako langile-altxamendurik handienetako bat bizi izan zuen. Margaret Thatcherrek gerra deklaratu zien meatzariei sektorea desegiteko planarekin, eta urtebeteko greba mugagabearekin erantzun zioten. Baina 84ko meatze grebak meatze eskualdeak ez ezik, hirietan makina bat langileren elkartasuna ere piztu zuen.
Meatzaritzako grebak sektore zabalen artean hainbesteko gogoa pizteko arrazoi nagusia gudu haren esanahi sakona zen. Bestalde, Margaret Thatcherrek eta tory-ek porrot entzun bat nahi zuten langile klase osoaren morala hondoratzeko. Horregatik bultzatu zuen eskirolajea, errepresioa erraldoia izan zen eta Meatzarien Sindikatu Nazionalaren funtsak konfiskatzera iritsi zen grebalariak ekonomikoki itotzeko. Britainiar langile klaseko erakunderik indartsuena zapaltzea zen helburua, Edward Heathen gobernu tory-a bertan behera uzteko gai izan zena 10 urte lehenago (Meatzariekiko gorrotoa hain zen handia, ezen, Heath erori ondoren, toriek nazionalizatutako sektoreak pribatizatzeko plan bat egin baitzuten, Ridley Plan izenekoa. Bertan xehetasun guztiekin kontatzen da nola prestatu beharko litzatekeen Gobernua meatze-greba baten aurrean, ziur aski meategiak ixteko iragarpenaren ondoren deituko litzatekeena, baita burokrazia sindikalarekin beharrezkoa den lankidetza ere). Hala Thatcherren aurkako borrokaren sinbolo bihurtu zen meatze-erresistentzia.
Lesbians and Gays support the miners-en jatorria
Erresuma Batuko LGTBI kolektiboa ere Burdinazko Damaren, poliziaren eta gizarteko sektore erreakzionarioenen jomugan zegoen. Sarekadak, kriminalizazioa komunikabideetan, LGTBI erakundeen aurkako errepresioa, langabezia, marjinalitatea... erregai horrek 1988an lehertu zen mobilizazioaren igoera bat elikatzen zuen, 28. artikulua onartu zenean eztanda egin zuen. Legeria berri horrek tokiko agintariei agintzen zien ez zezatela “nahita sustatu homosexualitatea” edo “homosexualitatea ustezko familia-harreman gisa onargarria dela irakastea” eskoletan. “Haurrak hezten ari dira gay izateko eskubide besterenezina dutela. Denak engainatzen ari dira beren bizitzaren hasieratik ”, esan zuen Tatcherrek Alderdi Kontserbadorearen ekitaldi batean, 1987an.
Zalantzarik gabe, LGTBI komunitate ingelesak jasan behar izan duen gertakari ilunenetako bat GIBaren epidemia izan zen, zeinak ehunka mila pertsona kolpatu baitzituen 80ko hamarkadaren amaieran, bereziki gazte homosexual pobreak. Tory-ek uko egin zioten komunitate medikoak birusa prebenitzeko emandako aholkuei “sexu-deskribapen esplizituak” publikatzea saihestu nahi zutelako aitzakiarekin, baizik eta osasun publikoan sarbidea ukatu zieten baliabide ekonomiko gutxien zituztenei. Horrez gain, Eliza Katolikoarekin batera, gaitz honi “izurri arrosa” eta “minbizi gay-a” deitu zioten. Milaka bizitza itzaltzen ari ziren bitartean, estigmatizazioa eta beldurra zabaltzen ari ziren.
Testuinguru horretan, eta meatzariak panorama politikoa astintzen ari zirela, Lesbians and Gays support the miners (LGSM) agertu zen. Talde honek bultzatutako lehen diru-bilketa 1984an Londreseko harrotasunaren manifestazioan izan zen. Mark Ashtonek gidatuta, LGTBI aktibistek manifestazioa egin zuten kuboekin meatzarien erresistentzia kutxentzat dirua eskatuz. Aurkitu zuten erantzuna, oro har, gogo bizikoa izan zen: 200 libera bildu zituzten, eta protesta amaitzeko, txalo zaparrada zaratatsua egin zioten meatzari bati eszenatokitik.
Grebak eragin zuen inspirazioa jasan zuten errepresioarekiko proportzionala izan zen: 20.000 meatzari zauritu, 13.000 atxilotu eta bi hildako piketeetan. LGTBI kolektiboko aktibista askok eta askok meatzariak gogoko izan zituzten meatze-eskualdeetako polizien okupazioa eta komunikabideen kanpaina hain amorratua ikustean: klase menderatzaileak disidente sexualen aurka egiten zuen gorroto eta amorru berbera zen. “Uste dut poliziak, komunikabideek, estatuak... erasotutako lesbiana eta gay guztiek ulertzen dutela erasoa jasatearen errealitatea. Horregatik hemen gaude publikoki lesbiana eta gay gisa eta sozialista gisa: meatzariak babesteko. Meatzarien garaipena guztion garaipena da ”. Mark Ashtonek azaltzen zuen.
Aste batzuk geroago, LGSMk asteroko lehen bilera egin zuen Londresen, eta bilera horiek 1985ean greba amaitu arte iraun zuten. Aktibisten lehen nukleoa txikia bazen ere, haien bultzada miresgarria izan zen: bilketa antolatu zuten tabernetan, lokaletan, auzoetan... eta laster taldea beste hiri batzuetara zabaldu zen, kideak irabaziz. Horietako batzuk beste erakunde batzuetatik zetozen, hala nola Gazte Komunisten Ligatik, Alderdi Laboristatik edo SWPtik. Beste askok ez zuten inoiz politikan parte hartu, baina elkartasun olatuaz kutsatu ziren. Hain zuzen ere, langile klaseko gay eta lesbianak izan ziren, bereziki meatze-familietatik zetozenak, LGSMren ildokoak.
Meatzarien Sindikatu Nazionalaren bidez (NUM ingelesez) dohaintzarik eman ezin zutenez, LGSMko tokiko taldeek laguntza ekonomikoa emango zieten zuzen-zuzenean talde bakoitzak eskualde bat babestuz. Londresen kasuan, Dulais haraneko eskualdea babestu zuten, eta hara bidaia batzuk egin zituzten greba osoan zehar.
LGSM izan zen grebalarien erresistentzia kutxei ekarpen handiena egin zien erakundea: 20.000 libera inguru, bilketen, zozketen, emanaldien, kamiseten salmenten eta abarren bidez.
LGSMk batu egin zuen erreakzioak gehien gorroto zuena, eta bere klase-gorrotoa bat-batekoa izan zen. Komunikabideek berehala egin zuten LGSMren eta haien babesa onartu zuten meatze-komunitateen aurka, langileen artean homofobiaren pozoia sartzen saiatuz. Hain zuzen ere, kanpaina horren punturik gorenean erabaki zuten hurrengo mugarri handia antolatzea: “Pits and perverts” kontzertua eta elkartasun ekintza.
Ekitaldi hartan hainbat aktibista eta buruzagi sindikalek hartu zuten hitza. David Donovan, Dulaiseko meatzarien sindikatuko buruak esan zuen: “Esan dezakedan guztia zera da: garaipena meatzarientzat, garaipena lesbiana eta gayentzat, garaipena zaharrentzat, garaipena gazteentzat, garaipena gaixoentzat, garaipena langileriarentzat”. 5.000 libera bildu ziren gau hartan.
Meatzaritzako grebaren porrota
“Ulertu genuen meatzariek galtzen bazuten, mugimendu sindikalaren ``gudu handiak´´ garaitu ahal baziren, ez litzatekeela soilik hondamendia izango beren meatze komunitateentzat; hondamendia izango litzateke guretzat guztiontzat. Toriek beren garaipena erabiliko lukete gure eskubide guztien gainetik pasatzeko. ” LGSMko kideek oso ondo zekiten zer zegoen jokoan.
Azkenean, meatze-grebari traizioa egin zioten. NUMen inguruan antolatutako meatzarien bultzada gorabehera, TUCek, sektore guztietako sindikatu gehienak biltzen zituen sindikatuak, borroka zabaltzeari uko egin zion. Erabaki horrek, gobernuaren boikot gogorrarekin eta errepresioarekin batera, greba ia urtebete geroago altxatzera behartu zuen NUM.
LGSMk bere adierazpenetan aurreratu zuen bezala, meatzarien porrotak bidea erraztu zien Thatcher politikei: eskubide demokratikoen aurkako erasoak, pribatizazioak, murrizketa luze bat etab. Laurogeiko hamarkadaren amaieran 12,2 milioi britainiar pobrezian bizi ziren, eta hamarkada horretan %20 aberatsenaren eta 20 pobreenaren arteko aldea % 60 handitu zen.
"Gure borroka amaitu den honetan, babesa eman digutenei laguntzeko garaia da (...), haien borrokak aurrera jarraitzen duelako, lesbianek eta gayek bakarrik babestu gaituztelako". Hauek izan ziren Dulaiseko meatzari baten hitzak grebaren amaiera jakin zenean.
Thatcherrek meatze-greba garaitu ahal izan zuen arren, ezin izan zuen hautsi LGTBI kolektiboaren askapenerako borrokaren eta meatze-borrokaren artean sortu zen klase-lotura sendoa. Urte hartan, 1985ean, Londresko harrotasunaren martxa historiara igaro zen, ehunka meatzarik parte hartu zutelako. Meatzariek pankartekin parte hartu zuten harrotasunean kolektiboaren borrokari babesa erakutsi zioten.
1985ean, Alderdi Laboristak eta TUCek LGTBI kolektiboaren eskubideen aldeko ebazpenak onartu zituzten. Bi ebazpenak Hegoaldeko Galesko meatze sekzioek aurkeztu zituzten.
NUMek ere aktiboki parte hartu zuen Margaret Thatcherren 28. artikuluaren aurkako kanpainan, ekitaldiak antolatuz eta sexu askapenaren aldeko borroka publikoki babestuz.
Gure historia kapitalismoaren aurkako borroka da
LGSM esperientziak ikasgai handiak ezkutatzen ditu. Lehenik eta behin, eskuinak LGTBI kolektiboaren aurka langile klasearen ildoan inokulatu nahi zituen aurreiritzi guztiak desagertu egin zirelako borroka kolektiboari esker. Eta froga izan zen, halaber, gure zapalkuntza aktiboki sustatzen duena, genero-arrazoiengatik, gure identitate edo orientazio sexualagatik, kapitalistak eta haien zerbitzura dauden gobernuak direla.
LGSMk hesi asko bota zituen eta praktikan erakutsi zuen gure klaseak duen indarra ukabil bakar batekin jotzen duenean. Ez da harritzekoa bere ondarea LGTBI borrokaren historiaz kontzienteki ezabatu izana: transmititzen duen mezuak sistemaren bihotza seinalatzen du.
Ez dugu zerikusirik ekainero ostadar bandera ateratzen duten enpresaburu handiekin edo LGTBI kolektiboko kide izan daitezkeen Grande-Marlaska bezalako ministroekin, baina haien politika arrazistekin gure anai-arreba migratzaileen zapalkuntza mantentzen dute, edo trans pertsonen eta protesta sozialaren aurka oro har.
Hala ere, egunero borroka egiten duten, sistema bidegabe eta kriminal honen aurka altxatzen diren eta bizitza duin baten alde borrokatzen duten langileekin zerikusia dugu.
Iturriak:
Lesbians and Gays Support the Miners
Miners' strike: Valley community and gay activists' enduring friendships
When miners and gay activists united: the real story of the film Pride
How LGBTQ Groups Supported Striking Miners vs. Thatcher
Diarmaid Kelliher, Solidarity and Sexuality: Lesbians and Gays Support the Miners 1984–5, History Workshop Journal, Volume 77, Issue 1, Spring 2014, páginas 240–262
Robinson, Lucy, 'Confronting Thatcher: the Bermondsey by-election, Lesbians and Gays Support the Miners and AIDS activism', Gay Men and the Left in Post-war Britain: How the Personal Got Political (Manchester, 2011; online edn, Manchester Scholarship Online, 19 July 2012).
