Urriaren 25ean, Sudango Armadak estatu kolpe bat eman zuen, baina espero ez zuten erantzuna jaso du militarren ekintza horrek: herritarrak altxatu eta milioika pertsona mobilizatu dira herrialdeko hiri nagusienetan.

Kolpistek, Abdel Fattah Al Burhan jenerala buru zutela, Abdallah Hamdok lehen ministroa eta Gobernuko hainbat goi-kargu zibil atxilotu zituzten. 2018-2019ko matxinada iraultzailearen ondoren sortutako trantsizio zibil-militarreko gobernuaren organo nagusiak desegin eta larrialdi-egoera deklaratu zuten. Era berean, trantsiziorako konstituzioaren funtsezko artikuluak bertan behera utzi eta sindikatu eta elkarte profesional guztiak desegin zituzten.

Kaleak militarki hartu eta hogeita hamar pertsona baino gehiago hil eta ehunka zauritu zituzten [1]; hala ere, masen erantzuna berehalakoa izan zen, eta ez du etenik izan. Sudango Profesionalen Elkarteak, auzoetako erresistentzia-batzordeek eta beste hogei erakunde sindikal eta profesional baino gehiagok greba orokorrera deitu zuten, eta herrialdea geldiarazi zuten mobilizazio jendetsuekin.

Kontrairaultza hori altxamendu iraultzaile berri akuilu izan da. Urriaren 30ean, 4 milioi sudandarrek baino gehiagok herrialde osoko kaleak hartu zituzten. Jartumeko (hiriburua) manifestazioaren aurrean militarrak nola erretiratu ziren ikusteak erakusten du zein diren iraultzaren indarra eta kolpe militarra garaitzeko aukerak.

Mobilizazioen eta greba orokorraren sendotasuna ikusita, Al Burhanek berak erabaki du atxilotutako ministro zibiletako lau kartzelatik ateratzea, eta Trantsizioko Gobernu berri bat onartzea. Gobernu horrek Hamdok bera izan lezake lehen ministro, baina, jakina, maniobra honen helburua da masen mobilizazioa baretzea eta kolpearen erabateko porrota saihestea.

2019ko kemen iraultzaileak erakusten du bidea

2018ko abendutik 2019ko uztailera, Sudanek herri altxamendua bizi izan zuen. Altxamendu horrek Al Bashir militarraren diktadura eraitsi zuen, 30 urtez boterean egon ondoren. Hilabete horietan izandako mobilizazio eta greba uholdearen ondorioz, erregimenak eta buruzagitza militarrak, kontrola galtzeko beldurrez eta pribilegioei eusteko itxaropenarekin, Al Bashir baztertu eta hauteskunde demokratikoak egin arte Trantsiziorako Kontseilu Militarra eratuko zutela iragarri zuten.

Edonola ere, langile eta gazte borrokalarienek ez zuten onartu irtenbide gisa militarrak boterean mantentzen zituen erregimen bat. Inguruko beste herrialde batzuetan gertatzen den bezala, Egipton adibidez, militarrak klase agintariaren zati erabakigarri bat dira. Sudanen, industria militarraren bidez, ekonomia eta funtsezko industriak kontrolatzen dituzte, hala nola urrea, kautxua, haragi-esportazioak, irina eta sesamoa [2].

Militarrek herriaren erresistentziaren aurrean izan duten erreakzioa oso bortitza izan da: 2019ko ekainaren 3an, Laguntza Azkarreko Indarrek [3] sarraski basati bat egin zuten Jartumen, Defentsa Ministerioaren aurrean kanpatutako manifestarien aurka [4]. Gertaera hori inflexio puntu bat izan zen.

Potentzia inperialistak, ordura arte ezkutuan maniobrak egiten aritu ziren horiek, altxamendua saboteatzeko ekintzara igaro ziren. Gogor presionatu zuten militarrak eta zibilak akordio batera iristeko, prozesu iraultzailea promesa demokratiko faltsuekin desbideratzeko.

Azkenik,  abuztuan akordioa lortu zen Askatasunaren eta Aldaketaren Indarrak [5] oposizioko koalizio zibil nagusiaren eta junta militarraren artean: sei zibilez eta bost militarrez osatutako Kontseilu Soberanoa sortu zuten.

Trantsizio demokratirako gobernuak bidea ireki zien militarrei

Trantsizio demokratikorako gobernu horren helburua iraultza geldiaraztea zen. Gobernu berria bere osotasunean militarra ez izateak ez du ezertan aldatzen gobernu horren izaera atzerakoia. Horren adibiderik onena da Kontseilu Soberanoko lehendakaria Al Burhan eta haren ondokoa Hemeti jenerala, biak ere estatu-kolpearen arduradunak.

Botere ekonomikoak eta politikoak oligarkiaren eta militarren esku jarraitu dute, potentzia inperialisten zerbitzura, zeintzuek inolako eskrupulurik gabe egiten baitiote aurre elkarri herrialdeko aberastasunak eta baliabideak banatzeko.

Bien bitartean, pobreziak gora egin du etengabe: 5,8 milioi pertsonak (biztanleriaren % 23) laguntza humanitarioa behar dute, 2,7 milioi haurrek desnutrizio akutua dute, eta elikagaien eta botiken eskasia izugarri handitu da pandemian. Inflazioa % 400era iritsi da.

60.000 milioi euroko zorra birfinantzatzeko aitzakiarekin, Nazioarteko Diru Funtsak Kontseilu zibil-militarrarekin austeritate-plan berriak adostu zituen, baita estatuko 600 enpresa pribatizatzea —horietako asko, gainera, aparatu militarrak kontrolatuta daude— eta erregaiei edo elikagaiei diru-laguntzak kentzea ere. Politika horiek milioika sudandar muturreko pobreziara bultzatu dituzte.

Egoera horretan, protesta handiak izan dira Gobernuaren aurka, eta horren erantzuna izan da kolpe militarra, “iraultza osatu” nahi izanaren aitzakiapean.

Gobernuko elementu zibilek eta militarrek erakutsi dute beren interes bakarra kapitalisten interesak bermatzea dela, bertakoak zein atzerritarrak izan. Orain ere, estatu-kolpearen ondoren, Gobernuaren elementu zibil horiek, Hamdok lehen ministro ohia buru dutela, ez dute inolako lotsarik militarrekin konposaketa berrietara iristeko.

Interes inperialistak

Potentzia inperialistak egoera berri honetara egokitzen ari dira, ahalik eta negozio-kuota handiena bermatzeko eta Itsaso Gorriaren eta Suezko kanalerako sarreraren ondoan dagoen herrialde estrategiko baten kontrola lortzeko, bertatik igarotzen baita munduko petrolioaren zati handi bat.

AEB, EB, NBE, Munduko Bankua edo NDF aho txikiarekin irten ziren jarduera militarra gaitzestera eta armadari atzera egiteko eta urriaren 25aren aurreko egoerara itzultzeko eskatzera, baina Errusiak azpimarratu zuen ez zela kolpe bat izan, baizik eta botere-aldaketa bat [6].

AEBk ez du bere lekua galdu nahi Sudanen, eta urriaren 30ean milaka manifestariren aurkako errepresio basatiaren ondoren finantzaketa eta laguntza humanitarioa etengo dituela mehatxu egin duen arren, Biden presidenteak Afrikako Adarrera bidalitako ordezkari bereziak, Jeffrey Feltmanek, esan zuen zerbitzu militarrek moderazioa erabili zutela protesta horietan. Gauza bera esan dezakegu Europar Batasunaz, Sudango tropen  hedapena finantzatzen baitu[7] Libian errefuxiatuen fluxua geldiarazteko.

Errusiak, beste botere inperialista handi horrek ere, Txinaren babesa du, eta eremu hartan bere interesak ziurtatu eta Afrikan gero eta eragin handiagoa lortu du. Horregatik babestu zuen kolpe militarra. Gainera, Al Bashir diktadorearekin (2019an boteretik kendu zuten) Itsaso Gorrian Errusiako itsas-base bat sortzeko ituna sinatu zuen.

Egipto, Saudi Arabia eta Arabiar Emirerri Batuak ere kolpearen alde agertu dira. Azken bi horiek Darfurko meategietatik urrea esportatzen jarraitzeko, Iran eta Qatar isolatzen jarraitzeko eta Yemenen aurkako gerran RSFren babesa mantentzeko.

Mendebaldeko eta Errusiako inperialismoak, gainerako potentzia erregionalek bezala, gauza berbera nahi dute: kosta ahala kosta mugimendu iraultzailea zapaltzea.

Iraultza amaitu behar da! Programa sozialista duen langile-gobernu baten alde!

Armada aurre egiten ari zaio herritarren erresistentzia heroikoari, eta horrek argi uzten du iraultzak indarra duela eta, azkenean, kolpea zapuztu dezakeela. Sudango langile klaseak eta gazteriak oso esperientzia baliotsua eta berria dute atzean.

2019an, Sudango Profesionalen Elkarteak eta oposizioko beste indar batzuek, Alderdi Komunistak izan ezik, Trantsizio Kontseilua osatzeko akordioa onartu zuten, askatasun demokratikoak izango zituen erregimen berri bat finkatuko zuten itxaropen hutsalarekin. Hala ere, Udaberri Arabiarrean gertatu zen bezala, irtenbide hori irteerarik gabeko kalezulo bihurtu zen, eta kolpe militar berri batekin amaitu da.

Sudango iraultzaren esperientziak, Udaberri Arabiarrekoak bezala, erakusten du eskubide demokratikoen konkista aparatu militarrak sostengatzen duen eta potentzia inperialistek babesten duten kapitalismo dekrepitu baten aurkako borroka integral baten parte dela.

Sudango herriarentzat aukera bakarra iraultza bukaeraraino eramatea da. Aberastasuna oligarkiaren eta inperialisten eskuetatik desjabetzea eta zapalduen zerbitzura jartzea. 30 urte baino gehiago agintean daraman erregimen militarra suntsitzea posible izango da zapaldutako masek boterea hartu eta langile gobernu eraikitzen hasten direnean.

[1] Goi funtzionario estatubatuar baten datuak AFPri. Ez dago datu ofizialik.

[2] https://www.cnbc.com/2021/11/04/sudans-coup-attempt-faces-mass-civilian-revolt.html

[3] Laguntza Azkarreko Indarrak: armadaren zati bat Mohamed Hamdan Dagalo jeneralaren aginduetara, Hemeti izenez ezaguna. Darfurko sarraskien arduraduna izan zen 2003an. Genozidio horretan ia milioi erdi pertsona hil ziren, 2,5 milioi errefuxiatu eragin zituzten, eta Nazioarteko Zigor Auzitegiak Al-Bashir atxilotzeko agindua eman zuen gerra-krimenengatik eta Gizateriaren aurkako krimenengatik. Uste da Laguntza Azkarreko Indar hauek (RSF) Sudango armada baino boteretsuagoak direla eta Sudango herri eta hiri gehienak kontrolatzen dituztela. Gainera, mertzenarioak ematen dizkiete Saudi Arabiari eta Arabiar Emirerri Batuei Yemenen aurkako gerran.

[4] Benetako sarraskiak 140 hildako baino gehiago, 700 zauritu eta gutxienez 70 bortxaketa eragin zituen.

[5] Oposizioko ia indar guztiak biltzen dituen koalizioa, Sudango Alderdi Komunista izan ezik.

[6] Dmitry Polyanskiy, Errusiako lehen ordezkaria ondoan adierazpenak zalantza-izpi gutxi uzten du: “zaila da jakitea hau kolpe bat den ala ez”

[7] Laguntza Azkarreko Indarrek 1.000 soldadu dituzte.