Trumpen hauteskunde garaipen irmoak bihotz ikara handiak eragin ditu. Oker zeuden kapitolioaren erasoan porrot egin ondoren Trump akabatua zegoela ziotenak eta erreakzioaren mehatxua gutxietsi zutenenak. Indartsuago eta desafiatzaileago itzuli da.
Iragarpen eta inkesta gehienei erantzunez, Trumpen garaipena ez da batere estua izan: 2020an baino hiru milioi boto gehiago lortu ditu, inoiz hautagai errepublikano batek baino gehiago. Harrisek, berriz, ia zazpi milioi galdu ditu aurreko hauteskundeekin alderatuta.
Trumpismoaren fenomenoak eta ultraeskuindarren gorakada globalak kausa sozial sakonei erantzuten diete[1]. Baina komunikabideen azterketek, ustez serioak eta liberalak, iritzi-sortzaile eta ezker erreformistaren ordezkari andanak lagunduta, eta, are gehiago, auskalo zergatik “marxistak” direla dioten batzuek ere, formula erraz bezain azalekoak aurkezten dituzte. Guztia X eta sare sozialetako buloen eta desinformazioaren kanpainetatik abiatuta azaltzen dute. Bai erraza. Elon Musk eta bera bezalako jendea izango lirateke «demokraziarentzako hondamendi» honen erantzuleak, bai AEBetan, bai Lurreko gainerako herrialdeetan.
Baina iritzi-lerro honek kontu handiz ezkutatzen du Kamala Harrisen alde zabaldutako euskarri mediatikoa are biziagoa eta burrunbatsuagoa izan dela sistemaren zutabe sendoak diren aldizkari eta hedabideen aldetik, bai AEBn, bai mendebaldeko herrialdeetan.
Propaganda, desinformazioa eta gezurrak beti izan dira kapitalismoan. Egunez egun ezker borrokalarian pairatzen dugu, eta, zalantzarik gabe, zeregin politiko garrantzitsua izaten dute klase borrokan. Baina berez ez dute azaltzen Trumpen garaipen zabala eta demokraten hain porrot umiliagarria. Sakoneko arrazoiak askoz hurbilago bilatu behar dira: Biden Administrazioak egindako politika kriminaletan, hain zuzen, sistemaren euskarri diren komunikabideek hain irmoki defendatu dituzten politiketan.
Bidenek agenda gerra zalea jarri zuen martxan, bai Ukrainan, bai Ekialde Hurbilean. Netanyahu hortzetaraino armatu du Gazako genozidioan eta Libanoren aurkako eraso bortitzean, baita Zelenskiren erregimen neofaxista ere, gerra erreakzionario eta inperialista bultzatuz. Mendebaldeko komunikabide gehienek dena onartu dute, eta propaganda sionista zabaldu dute etengabe, «autodefentsaren» eskubidearen sasi argudioarekin, Ukrainako Gobernua sutsuki txalotuz eta NATOren arma-gastua handitzea bedeinkatuz.
Bidenek eta demokratek Wall Streeterako gobernatu dute, eta, aldi berean, langileen bizi-baldintzak hondoratu dituzte, etxebizitzaren prezioaren kontrolik gabeko igoerak eta korporazio handien poltsikoak betetzen ari den inflazioak kaltetua. Trumpismoak immigrazioaren aurka martxan jarri nahi duen egitasmoa nazkagarria da, baina demokratek ere legedi ankerra aplikatu dute mugan, Trumpen deportazio marka berdinduz.
Bidenek eta bere laguntzaileek sindikalismo borrokalariaren eta borrokatzen duen ezkerraren aurkako errepresio gogorra erabili dute. Ez dute zalantzarik izan poliziaren basakeria erabiltzeko eta unibertsitate-kanpaldietan egin diren Palestinaren aldeko elkartasun ekintzak jazartzeko.
Azken batean, Txina eta Errusiaren aurrean inperialismo iparramerikarraren gainbehera geldiezina etengabe areagotzen ari da. Horrek duela gutxi arte munduko agintea eskuetan zuen potentziaren barne ezegonkortasuna areagotzen du.
Bankarien, milioidunen, nazien eta zoroen gobernua
Bere garaipenaren ostean, Trumpek erakutsi du edozer egiteko prest dagoela AEBko burgesia handiaren interes globalak defendatzeko. Tentsio mediatikoei eusteko, nahita eutsi dio eroaren itxurari, gobernuko karguetarako pertsona xelebreak izendatuz. Baina garrantzizko gaietan, Administrazioaren politikak botere ekonomiko handien aginduei jarraituko die.
Bere gobernuan bi bankari egongo dira, Scott Bessent Altxorraren idazkaria eta Howard Lutnick Merkataritza idazkaria, biak inbertsio funts handien CEOak. Bessent oso ezaguna da George Sorosekin batera aberastu zelako burtsako apustuekin joan den mendeko laurogeita hamarreko hamarkadaren hasieran. Baina funtsezkoena da bi pertsonaia horiek funtsezko posizioetan daudela Wall Street, bankuak zein korporazio handiak are gehiago aberasteko. Horretarako zerga-beherapen berriak onartuko dira, Trumpen lehen agintaldian gertatu zen bezala.
Trumpek iragarri du Gobernuko Eraginkortasun Departamentua sortuko duela, beste bi aberatsek zuzenduta: Elon Musk, Forbes aldizkariaren arabera planetako gizonik aberatsena, eta Vivek Ramaswamy, farmazia-arloko handikia. Ingurumen, lan eta finantza arloko era guztietako erregulazioak ezabatzeko eta Administrazio Federala murrizteko zeregina izango duen saila. Lehen adierazpenetan, Muskek agindu du bi bilioi dolar arteko murrizketa egingo duela eta milaka langile publiko kaleratuko dituela. Mileiren programa AEBetan ezartzen saiatzen ari direla dirudi.
Elon Muskek nabarmendu du Gobernuak enpresa gisa funtzionatu behar duela, bere enpresa gisa zehazki, eta langileei astean 80 ordu arteko lanaldiak exijitzeaz harro dagoela. Betiko aberatsak dira, kapitalismoaren hastapenetan haurren lanarekin dirutza handiak pilatu zituzten tankerakoak, eta lan eskubiderik gabeko kapitalismo basatia are gehiago zabaldu nahi dutenak. Hitler edo Mussoliniri beren langileen aurkako demagogia, antikomunista eta antisemitarekin lagundu ziotenak, beren negozioak sendotzeko.
Garrantzi handiko beste borroka bat izango da Hezkuntza Departamentuan. Horretarako, Trumpek borroka libreko handiki baten emaztea izendatu du, Linda MacMahon, “genero-ideologia zabaltzen duten eta baliabideak alferrik galtzen dituzten ezkerreko hezkuntza-planak desagerrarazteko asmoz”.
Jakina, Medicare eta Medicaid, osasun asegururik ez duten milioika amerikarrek erabiltzen dituzten osasun zerbitzu publiko prekarioak, hezurreraino murrizteko asmoa du. Trumpek benetako bi zoro izendatu ditu Osasun Departamentuko buru: Robert F. Kennedy, konspirazioaren edozein teoriaren adalid bat, eta Mehmet Öz zirujaua, duela urte batzuk telebistan ospetsu bihurtu zena eta osasunerako miragarriak diren produktuekin jendea iruzurtzen jarduten duena. Baina bi espezie horien atzean aseguru-konpainia boteretsuen eta osasunaren multinazionalen interesak ezkutatzen dira, eta multinazional horiek gauzatuko dute funtsezko estrategia.
Bankari, dirudun eta burutik sano ez daudenaz gain, Pete Hegseth bezalako neofaxista Defentsa idazkari izendatu du Pentagono eta Armada buru. Hegseth Foxeko aurkezle ezaguna da, fundamentalista kristaua, tatuaje nazi ugari erakusten dituena eta “gure sortzaileak hil, gure bandera hil eta kapitalismo fisikoa hil nahi duten” mugimendu sozial, antifaxista, sindikalista eta ezkertiarren aurkako gerra zibila aldarrikatzen duena.
Estatu idazkari gisa, Marco Rubio kokatu du, Miamiko lobby kubatarraren ordezkari leiala, sionista amorratua, antikomunista eta abortuaren aurkakoa, eta Txinaren, Iranen, Kubaren eta Venezuelaren aurkako politika oldarkorraren aldeko belatz gerrazale frogatua.
Zerrenda askoz ere izen gehiagorekin osatzen da, hala nola Elise Stefanik, AEBk NBEn duen enbaxadorea, NBEa erakunde antisemita dela uste duena. Mike Huckabee, Israelerako enbaxadore izateko hautatua, argudiatzen duena ez dela palestinar denik existitzen, eta publikoki defendatzen du Israelek Zisjordania anexionatzea. Edo Thomas Homan, mugako tsarra izenez ezaguna, aurreko Administrazio demokratarentzat Mugako Polizia-buru izan zena, eta agindu duena herrialde honek inoiz ikusi ez duen deportaziorik handiena zuzenduko duela. Obamak 2015ean ere eman zion “Presidentetza Mailari Saria”, legea aplikatzeko eta “deportatzeko operazioetan egindako lanagatik”[2].
Senatuak onartu behar dituen eta, zalantzarik gabe, zenbait sektoretan kezka sortzen duten izendapen horiei begira, Trumpek esan du bai ala bai ziurtatuko duela bere programa burutzea. Administrazioaren izaera bonapartista areagotu egingo da, ezein erakunde edo organismok ez dezan haren lehendakaritza baldintzatu edo mugatu. Hori aurreko agintaldian baino errazagoa da; izan ere, Kongresuaren, Senatuaren eta Auzitegi Gorenaren kontrola du, baita Alderdi Errepublikarrarena ere, non ez den ezer mugitzen Trumpek onartu gabe.
Klase-borroka ez da geldituko
Mehatxuzko tonu hori eta Gobernu ultraeskuindarra gorabehera, Trumpek oso egoera zailari egin beharko dio aurre.
Kanpoaldeari dagokionez, Ukrainako gerrari amaiera emateko hitza eman du. Baina ez da hain erraza. Berehala erretiratzea edo, beste era batera esanda, Zelenski Putinekin akordio batera heltzera behartzea, Ukrainarentzat funtsezko lurralde-galera ekarriko lukeena, porrot berri eta umiliagarria izango litzateke Estatu Batuetako inperialismoarentzat. Bidenek Afganistango hondamendiari aurre egin behar izan zion bezala, orain Trumpek Ukrainan espero ez duen egoera latza kudeatu beharko du. Zalantzarik gabe, errealitate horrek eragina izango du.
Bestalde, eta Trumpen agenda sionista zalea gorabehera, Gazako genozidioaren jarraipena eta Libanoren inbasioa ez dira emaitza onak ematen ari AEBko inperialismoarentzat. Alderantziz. Saudi Arabiarekiko eta Golkoko gainerako monarkiekiko, Egiptorekiko edo Turkiarekiko harremanak etengabe hondatzen ari dira, eta eskualdea Txinaren eraginpean kokatzen ari da. AEBrekiko mesfidantza eta isolamendu gero eta handiagoak ez du ezer onik iragartzen Washingtonen kanpo interesentzat.
2016an bezala, Trumpek Amerika handia berriro egiteko hitza eman du, baina Txinaren eta munduko gainerako herrialdeen aurkako muga-zergen politika gogorrera jotzeak, aurreko agintaldiko emaitza txar berdinak ekar ditzake. Txinako kapitalismoa gaur egun 2016an baino indartsuagoa baita; izan ere, Mundu osoko inbertsioak biderkatu ez ezik ekonomiaren arlo gehiagotan inbertitu baititu, zigorren politika hori saihesteko, hain zuzen ere.
Trumpek ezin du eragotzi munduko ekonomia historiako beste edozein unetan baino lotuago egotea. Eta honekin haustea oso zaila da. Horregatik, haren lagun Elon Musk, kontuan hartuz Teslak Txinan bere ekoizpenaren %30 ekoizten duela, behin eta berriz agertu da muga-zerga berriak ezartzearen aurka.
Inperialismo iparramerikarrarentzat oso zaila den testuinguruan, trumpismoaren helburu nagusia barnean duen etsai nagusia kontrolatzea eta langile klase estatubatuarra gogor kolpatzea da. Alde horretatik ere, gauzak ez dira hain errazak izango.
Trumpek inoiz egin den deportaziorik handiena egin nahi du. Hamaika milioi etorkin ilegal deportatzeko asmoa adierazi du. Hala ere, dagoeneko demokratei zein errepublikanoei lotutako enpresario garrantzitsuen kritikekin topo egin du; izan ere, mota horretako egitasmoa kolpe latza izango litzateke ekonomiarentzat, non eskulanaren %20 etorkinek osatzen duten[3]. Eraikuntzaren, nekazaritzaren edo ostalaritzaren sektoreek hondoa joko lukete; horregatik, bi alderdi handien arteko akordio bat lortu nahi da, eta, horretarako, politika errepresiboak behar dira.
Trumpismoak jomugan ditu Palestinarekiko elkartasun mugimendua, ezker militante eta antifaxista, gizarte mugimenduak eta, bereziki, sindikalismo borrokalaria, desafio handia egin baitie urteotan kapitalista handiei. Adibide esanguratsu batzuk dira Jeff Bezos Amazonen jabea, automobilgintzako hiru enpresa handien kapitalistak eta Trumpi langile klasearen aurka ukabila erakustea eskatzen dien aberats mordoa.
Trumpismoak demagogia eta populismoa erabiltzen du, jakina. Baina hori langile klasea eta ezkerreko alderdiei kaltetzeko baliatzen du, iraultza usaina duen guztiaren aurka antikomunismo histerikoa barreiatzeko. Faxismoaren funtsezko bereizgarria da.
Klase-borroka askoz etapa gogorrago batean sartzen ari da, non joera autoritarioak gero eta gehiago indartzen ari diren. Trumpen hauteskunde garaipenak joera horiek sakondu ditu, eta halaber faxismoari eta ultraeskuinari aurre egiteko Estatu kapitalista eta demokrazia burgesa indartzea eskatzen duen ezker erreformistaren taktika baliogabetu du. Estatu kapitalistak, erreakzioa geldiarazi ez ezik, babestu eta sustatu ere egiten du, Trumpen kasuan aski frogatuta geratu den bezala.
Trumpi eta ultraeskuinari aurre egiteko bide bakarra dago: langile klasearen eta gazteriaren alderdi boteretsu bat eraikitzea, programa iraultzaile eta sozialista batekin, zapalduen gehiengoaren mobilizazio eta ekintza zuzena bultzatuko dituena eta banda faxisten eta poliziaren basakeriaren aurka autodefentsa erabiliko duena.
