Kalitatezko euskal eskola publikoaren aldeko borrokak aurrera jarraitzen du
2024-2025 ikasturtean zehar, eskola publikoko irakasleek 9 greba egun aurrera eraman dituzte EAEn (urtarrilak 22 eta 23; otsailak 26 eta 27; martxoak 25, 26 eta 27 eta apirilak 1 eta 2), sektoreko sindikatu nagusiek elkarrekin deituta: STEILAS, LAB; ELA eta CCOO. Lanuzte horiek modu masiboan jarraitu dira eta Bilbo, Gasteiz eta Donostiako kaleak bete zituzten makina bat irakaslen irudiek EAJ-PSE Gobernua ezpataren eta hormaren kontra jarri dute.
Ikasle Sindikatutik, eskola publikoaren gehiengoak bezalaxe, gure irakasleei elkartasuna erakutsi genien eta gure irakasleak babestu genituen borroka honetan, Euskal Eskola Publikoaren aldeko defentsan erreferente izan dena, pribatizazioen, murrizketen eta segregazioaren aurka [1].
EAJ-PSEren gobernua Euskal Eskola Publikoaren aurka
Murrizketek, hezkuntza legeak eta Eusko Jaurlaritzak eskola publikoaren aurka eta pribatuaren alde hartutako neurriek oso gai serioa jarri zuten mahai gainean: gure hezkuntza publikoaren suntsiketa osoa eta eskola pribatu eta itunpekoaren diru-kutxara dirua barra-barra eramatea.
EAE da, aspalditik, itunpeko eskolan gehien gastatzen duen erkidegoa, % 30 baino gehiago, ELGAko herrialde gehienek baino gehiago. Izan ere, Save the Childrenek egindako azterlan baten arabera, publikoa itunpekoarekin ordezkatzeak udalerri garrantzitsuak uzten ari da inolako ikastetxe publikorik gabe [2]. 2024ko aurrekontuetan 67 milioi baino gehiago bideratu ziren itunpeko eskolara.
Testuinguru horretan, lan-baldintzak hobetzeko mobilizazioa baino gehiago bihurtu zen borroka hori. Borroka horrek agerian utzi du Eusko Jaurlaritzaren hezkuntza-politikarekiko haserrea, eta euskal eskola publikoaren defentsaren aldeko giroaren adierazgarri izan da.
Hamaika irakasleren borrokarako asmoarekin bat ez datorren akordioa
Joan den ostiralean STEILASek, LABek, CCOOk, Interinoek eta UGTk sinatutako akordioa ez dator bat EAJ-PSEren gobernuaren gaineko presioari eutsi izan baliote lor zezaketenarekin. Hitzarmen hau sinatu duten sindikatuek % 7ko soldata-igoera historikoa iragarri arren, igoera horren letra txikia oso bestelakoa da. Igoerak ez dira nahikoak: % 2 2025-26 ikasturtean eta % 2,5 hurrengo bi ikasturteetan. Igoera horiek guztiak KPIren araberakoak izango dira. 2021-2025 aldian erosteko ahalmena % 8 inguru murriztu da, eta horrek esan nahi du akordio honekin dinamika horri eutsiko zaiola.
Akordatutako beste auziei dagokienez, eredu bera da: edo ez dira existitzen, edo oso neurri alferrikakoak dira. Ratioen jaitsiera, irakasleek gehien eskatzen duten aldarrikapenetako bat, oso txikia da: ikasturte bakoitzeko gehieneko ratioa 23 ikasletik 22ra igaroko da Lehen Hezkuntzan eta 20tik 19ra Haur Hezkuntzan (adin desberdinetako ikasleak dituzten taldeetan soilik). Bigarren Hezkuntzari, Batxilergoari eta gainerako hezkuntza-etapei dagokienez, muturreko ratioak mantenduko dira, eta horrek ikasgelak topera betetzen jarraitzea esan nahiko du.
Eskola publikoan behin-behinekotasunarekin amaitzeko neurririk ez dago. Eskatutako % 5era ez iristeaz gain, deitzaileen marra gorria zen % 8tik oso urrun egoten jarraituko du. Izan ere, ELAk ohar batean adierazi duenez: "Gainerako sindikatuek eta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak adostu dute tranpa estatistiko bat egitea behin-behinekotasuna ezkutatzeko, eta beren ustez egiturazkoak ez diren behin-behineko pertsonak desagerrarazi dituzte, nahiz eta langileen % 25 inguru izan" [3].
Maiatzaren 12tik 17ra bitartean beste greba-aste oso bat deitu zen arren, ez da gertatu, hau Hezkuntza Sailarentzat oso erronka larri bat zen. Azken deialdi honen babesa izugarria izaten ari zen eta maiatzaren 10ean eskola publikoaren defentsan egin zen manifestazioa masiboa izango zen. Aurreko asteetan, 3.000 lagunek baino gehiagok sinatu zuten manifestua, eta ehun elkarte, guraso-elkarte eta gizarte-talde baino gehiagok ere bat egin zuten [4].
Borrokak gora egiten zuen heinean, akordio hau sinatzea borrokari traizio bat da. Hain zuzen ere, euskal eskola publikoan astebeteko borroka historikoa biziko genuela zirudien testuinguru batean, Eusko Jaurlaritzari askoz ere baldintza hobeak negoziatzeko presio handiagoa egiteko balioko zuena.
EAJk eta Hezkuntza Saileko arduradunak egindako adierazpenek zalantza gutxi uzten dute akordioaren eduki mugatuaren inguruan: "Lortu dugu, oso pozik gaude akordio on bat lortu dugulako. Euskal eskola publikoak benetan behar duena lortu dugu" [5]. EAJ da gure eskola publikoa eta gainerako zerbitzu publikoak suntsitzearen erantzule nagusia, EAEko Hezkuntza Lege zitalaren egilea [6], akordioagatik zoriontzea, dar-dar egiteko beste arrazoi bat da. Bestalde, grebei aurre egiteko borrokan nabarmendu den UGT sindikatuak ere akordioa sinatu izana ez da elementu positiboa.
Akordio horrek EAEko Hezkuntza Legean ezarritako printzipio guztiak betikotzea ekarriko du. Zoritxarrez, EH Bilduko buruzagiek ere (Legearen zirriborroa defendatu zuten eta abstenitu egin behar izan zuten herritarren presioagatik) "hezkuntza itunaren espirituari" [7] berriro heltzeko beharra planteatu dute.
Egia esan: publikoaren aurkari nagusiak eta eskirolak akordioarekin pozez zoratzen egoteak esan nahi duen gauza bakarra sinatutakoa ez dela akordio on bat da
Kalitatezko zerbitzu publikoen aldeko borroka ez da amaitu
Azken hilabeteotan milaka eta milaka irakaslek egindako borroka erreferente bat izaten ari da beste sektore askorentzat borrokan: Osakidetza, zahar-egoitzak eta abar, eta mahai gainean jartzen dute lan-baldintzen narriadura eta EAJ-PSE gobernuak zerbitzu publikoen pribatizazio basatia, eta, aldi berean, hezkuntzako, osasuneko edo zaintzako patronalei urrezko lana egiten uzten zaie. Neurri horiek guztiek inbidia gutxi diete Ayusok eta Voxek Madrilgo zerbitzu publikoei egindako erasoei.
Zerbitzu publikoak desegiteko politika horri guztiari aurre egiteko, borroka-plan sendo bat behar da, kalitatezko hezkuntza publikoa, osasun publiko duina, aurrekontu nahikoa duen egoitza publikoen sarea eta gaur egun arriskuan dauden zerbitzu publiko guztiak defendatzeko borroka bateratuko duena. Irakasleen hitzarmenaren akordioa sinatzeak ez du eragozten kalitatezko hezkuntza publikoaren aldeko borroka antolatzen jarraitzea.
