Defendatu dezagun garraio publiko duina eta doakoa
Hainbat hilabetetako lanuzte partzialen ondoren, ekainaren 13an, Gipuzkoako Avanza enpresako langileek greba hasi zuten astebururo, ELA, LAB eta Aurrera sindikatuek deituta. Grebak Gipuzkoa eta Hego Euskal Herria lotzen dituzten linea nagusiei eragingo die: Deba bailarakoak, Donostia-Bilbo, Gasteiz-Donostia, Gasteiz-Bilbo, eta Donostia eta Arrasate Loiuko aireportuarekin lotzen dituztenak.
Langileek aurre egin beharreko lan-baldintzak drakoniarrak dira: urtean 1.650 orduko hitzarmena gainditzera behartuta dauden gidariak (kasu batzuetan 1.870 ordura ere iristen dira, inolako konpentsaziorik gabe). Izan ere, Lan Ikuskaritzak berak ziurtatu zuen ordutegi-gainkarga hori, eta egutegiak berrikusteko eskatu zuen. Hala ere, Avanza enpresaren erantzuna 10 orduko murrizketa irrigarri bat baino ez zen izan; langileek erabateko isekatzat jotzen dute jarrera hori.
Baina arazoa, Enpresa Batzordeak adierazten duen bezala, ez da soilik ordutegi kontua. Autobus flota segurtasun baldintza oso eskasetan dago. Batzordeak azaldu duenez, matxuratutako balaztak, gurpil higatuak, zintaz lotutako ateak, lurrunaren aurkako sistema ez-operatiboak eta beren funtzioa betetzen ez duten klimatizagailuak detektatu dituzte.
Gipuzkoako Foru Aldundiaren ikuskaritzak disko-balazta hautsiak eta gurpil lehertuak jarri zituen agerian Donostia-Bilbo bezalako ibilbideetan, eta egoera hori arrisku larria da langileentzat eta erabiltzaileentzat.
Gai honetan kezkagarriena agintarien pasibotasuna eta emakidadunarekiko konplizitatea eta tratu ona dira. Gipuzkoako Foru Aldundiak beste bost urtez luzatu zion kontzesioa Avanza sozietateari, ibilgailuen lanaldia eta egoera hobetzeko eskatu gabe. Azken bost urteetan enpresak 85 isun baino gehiago eta 556 ikuskapen baino gehiago jaso baditu ere, probintziako Aldundiak ez du eskatu prekarietatearekin eta behin-behinekotasunarekin amaitzeko (180 gidarien erdiak baino gehiago behin-behinekoak dira), eta ez dio lehentasuna eman flota premiaz berritzeari. Alderantziz: eskumen osoa eskaini dio enpresari, arazo horiek guztiak sakondu eta larriagotu daitezen.
Gatazka hau ez da berria. 2018an, langileek flotaren narriadura progresiboa eta lan gainkarga jarri zituzten mahai gainean. 2023an jada dokumentatuta zeuden balazta hondatuak, gurpilak higadura mugan eta zintaz lotutako ateak zituzten ibilgailuen zirkulazio irregularra. Salaketa legalak aurkeztu dira, ELAk auzitegietan aurkeztutako demanda barne autobus arriskutsuak zirkulazioan jartzeagatik.
Lanuzteak erantzun masiboa izan du: bigarren asteburuan, txanda zuten gidarien % 60k baino gehiagok greba egin zuten. Beren eskaerak ez dira apetatsuak; lanaldia 1.592 ordura egokitzea eskatzen dute, sektoreko gainerako enpresekin berdinduz, baita flota berritzea ere, autobus duinak eta seguruak eskatuz. 20 bilera inguru aurrerapenik gabe egin ondoren, batzordeak ohartarazi du greba egunero egingo dutela, eta mugagabea ere izango dela, enpresak langileen aldarrikapenak onartzen ez baditu.
Avanzari gidari berriak kontratatzea eskatu behar zaio, lanaldiak murrizteko eta hitzarmen kolektiboaren urteko lanaldia betetzeko. Eta enpresak hori egiten ez badu, Gipuzkoako Aldundiak bere gain hartu behar du zerbitzua, lan baldintzak duin bihurtu behar ditu eta segurtasun baldintzak betetzen dituen autobusak ziurtatu behar ditu.
Enpresa Batzordeak azaldu duenez, Avanza enpresako langileen lan-baldintzak eta garraio publikoaren kalitatea grebarekin eta mobilizazioekin soilik hobetuko dira. Hori da patronalak ulertzen duen hizkera bakarra. Ezkerreko sindikalistok kalitatezko eta doako garraio publikoaren aldeko borroka babesten dugu, baina langileen lan eta soldata baldintza duinekin. Horregatik babesten dugu Avanzako langileen greba. Aurrera, lagunok!
