Burgesiaren eta aparatu demokrataren maniobren aurrean
Langile klasearen eta gazteriaren alderdi independente bat behar dugu!
Iowak eta New Hampshirek Donald Trumpen aurka azaroan lehiatuko den hautagai demokrata aukeratzeko lasterketa hasi dute. Lehen aldiz, bere burua sozialista deklaratzen duen hautagai bat – Bernie Sanders – inkestetako buru da maila nazionalean. Mitin jendetsuek eta markak apurtu dituzten diru-bilketek berresten dute Vermonteko senatariak lortutako babes handia, % 1 aberatsaren aurka eta langile klasearen aldeko diskurtsoan oinarritzen dena. Alarmak gorriak ozen piztu dira magnate handien eta haien ordezkari politikoen bulegoetan –horietako asko Alderdi Demokrataren buruan–. Sandersen garaipena saihesteko maniobrak hasi baino ez dira egin.
Duela aste batzuk Davosen egin zen Munduko Ekonomia Foroaren goi-bileran, AEBak 2020rako arrisku politikoko faktore nagusitzat jo ziren. Ez zitzaien arrazoirik falta. Izan ere, nahiz eta datu ekonomiko baikorrak izan, ia enplegu osoa eta historiako hazkuntza-aldi handiena dagoela diote, 2008ko krisia "konpondu" den oinarriak zalantza ikaragarriak sortzen ditu, eta boomerang efektu biderkatuaren mehatxatua izugarria da. Langile klasearen pobretze orokortua, prekaritatea edo klase ertainen ahultzea dira susperraldi hori gehiengoak atzeraldi gisa bizi izan duela erakusten duten sintometako batzuk: amesgaizto bihurtutako amets amerikarra da.
Geruza zabalek testuinguru horretan atera dituzten ondorio politikoak eta klase borrokan izan duten eragina ere sakonak izaten ari dira. 2011n Occupy Wall Street mugimendutik, duela gutxi izan den General Motorseko sei asteko greba historikora, Black Lives Matter mugimendua, Donald Trump manifestazio masiboekin hartu zuten emakumeak, etorkinen barneratze-zentroen aurkako mobilizazioak, orduko 15 dolarreko gutxieneko soldata lortzeko borroka edo West Virginiako irakasleen altxamendua, herrialde osoan zehar garaipenak lortzen ari diren borrokak… Gizartearen baitan sortu den ezkerrerako joera sakona adierazten dute adibideak dira.
Bernie Sanders, AEBko ezkerreranzko joeraren adierazle
Soilik horrela azal daiteke Bernie Sanders 2016an agertzea eta gero eta babes handiagoa irabaztea. Osasun publikoa, doakoa eta unibertsala defendatuz eta hipotekatutako ikasleen zor bilionarioa kitatzea eskatuz, gehiengoaren bizi-baldintzak hondoratzearen kontura urrezkoa egin den %1 aberatsa salatuz, eta urteotan garatu diren borroka nagusiak babestuz, Sandersek sozialismoaren "ideia zaharra" atera du plazara. Kutsu negatibo orotatik askatu du, eta hau indar boteretsua bihurtu da milioien buruan. Nahiz eta marxista eta iraultzailea ez izan– eta gaur egun AEBetan sozialismoaren ideia oso zabala edo nahasia izan badaiteke ere –, argi dagoena da haustura puntu bat markatzen duela: milioiek gaur egun euren errealitatea eraldatzeko alternatiba bakartzat ikuspegi klasista eta ezkertiarra dute buruan. Inflexio puntu bat da, azpitik datorren indarrak markatzen duena, eta beterano honen hautagaitzan adierazten dena.
Sandersek ez du soilik "langile klaseaz" hitz egiten, baizik eta bere kanpainek -bai 2016an, bai orain- mahai gainean jarri dute gertaeren bidetik "establishment demokratarekin" haustea, behetik eraikitako kanpaina baten alde eginez, mugimendu sozial, sindikatu eta borroka nabarmenen parte-hartzearekin. Horren banderetako bat enpresen ekarpen ekonomikoak arbuiatzea izan da, oso tradizionala eta publikoa baita horrelako kanpainetan AEBetan. Honek izan duen eragina, gainontzeko hautagaien aldean, donazio kopuru errekorra lortzea izan da: zehazki, 121 milioi dolar urtebetean, horietatik %63 200 dolar baino gutxiagoko ekarpenak direlarik (emaile motari buruz asko esaten dute: langileen ekarpen xumeak).
Ez da inolako kasualitatea Vermonteko senataria gazteen artean faborito eztabaidaezina bihurtu izana: bere bizitza kontziente osoa krisi ekonomiko batean bizi izan dutenen gogokoena da. Borroka eta mobilizazioa, sistemaren sinesgarritasun falta eta hori eraldatzeko beharra naturaltasun handiagoz hartzen dira Ipar Amerikako langile klasea eraldatzen ari den sektore gaztearen artean; prekaritatea, enplegu anitzak edo etxebizitza bat erosteko ezintasuna jasaten dute eta gurasoek izan zituzten "garai onen" eta "lan onen" amaiera egiaztatu dute.
Aparatu demokrata Sandersen aurka
Sanders burgesiaren etsai deklaratua da. Altxatzen ari den mugimendu gero eta boteretsuagoa da kapitalistak gehien beldurtzen dituena, eta presidentetzarako hautagai demokrata gisa lortutako garaipenak izan lezakeen eraginak izerdi hotzak eragiten dizkie. Hori gertatuko balitz, mugimenduaren garaipen gisa hartuko litzateke noski, eta horrek are indar eta konfiantza handiagoak eragingo lituzke langile eta gazteen artean. Izan ere, inkesten arabera, Sanders izango balitz Trumpen aurka aurkeztuko litzatekeena, honek New Yorkeko magnatea garaituko luke. Hori ez dago batere argi demokraten hautagaia beste bat izanez gero.
Obamak eta Hillary Clintonek Sanders kritikatzera atera dira. "Inori ez zaio gustatzen berarekin lan egitea", esan du hautagai ohiak, eta agerian utzi du ez duela babesik irabaziko, ezta primarioak irabaziko balitu ere. Obamak, ordea, sare sozialen aldeko hautua egin zuen, sozialista zaharraren diskurtsoa eta bere programa #Toofarleft (ezkerreragi) zela esateko. Sandersen jarraitzaileen artean suminduraz betetako milaka erantzunak trending topic bihurtuko zuten ordu gutxiren buruan.
Jokoan dagoena asko da eta horregatik Vermonteko senataria desegiteko saiakerak ezin ziren adierazpenetan edo tweetean bakarrik geratu. Aparatu demokratak ere ezerezetik eraiki du Sandersi itzala egiteko hautagaitza "ezkertiar" bat: Elisabeth Warren, "Hezurretaraino kapitalista" aitortua zenak, hala ere, Sandersen ideietako batzuk hartu ditu, hala nola osasun publikoa, ezkerraldean gero eta handiagoa den espazio hori irabazten saiatzeko. Bere familiaren historia kontatu du (kolpatutako klase ertainekoa eta alokairua ordaintzeko zailtasunak dituena), puntuak irabazteko. Orain arte badirudi horrek ere ez diela askorako balio izan.
Alderdi Demokrataren aparatuaren etsipena nabarmen geratu da Iowako lehen hauteskunde demokratetan, Sanders baitzen faborito argia. Emaitza eta zenbaketa zalantzagarriekin, Pete Buttigieg guztiz ezezagunak bere burua irabazle izendatu zuen lehen zenbaketa amaitu baino lehen. Espezierik txarrenaren ustekabe eta suminduraren ondorioz, hainbat egunez luzatu behar izan zuten botoen zenbaketa berria. Maniobraren lotsagabekeriak eta eragindako efektuak Buttigiegen eta Sandersen arteko "berdinketa teknikoa" eragin zuten, nahiz eta lehenengoak ordezkari bat gehiago lortu justu-justu eta bigarrenak herri xumearen botoa irabazi.
Hurrengo hitzorduak, New Hampshirek, Sandersi eman dio garaipena, boto gehien atera dituena, Buttigiegekin ordezkarietan berdindu arren. Demokraten primarioetan hautagaiak aukeratzeko sistema Sandersen azken porrota ahalbidetuko luketen mekanismoz josita dago, nahiz eta beste edozein hautagaik baino boto gehiago lortu. Hala eta guztiz ere, lehen bi estatu horietako emaitzetan baieztatzen dena da alderdiaren aparatuaren aldeko apustua egin duten hautagaiek arazo nabarmena dutela. New Hampshiren, esaterako, Joe Biden -Obamaren presidenteordea- edo Elisabeth Warren botoen %10etik behera geratzen ziren, eta, beraz, ordezkaririk gabe.
Alderdi demokrata ezin daiteke erreformatu. Langile klasearen alderdi independente baten alde!
AEBn klaseko ezkerreko alderdirik ez egoteak, ezta Europan dauden moduko alderdi sozialdemokrata klasikorik ere, beti eragin du distortsio handia: alderdi Demokrata izan da tradizionalki boto "aurrerakoiena" eta ezkertiarrena bildu duena, Alderdi Errepublikanoaren diskurtso erreakzionarioaren aurrean. Baina klase nagusiaren -%1 ospetsua- eta Alderdi Demokrataren arteko loturak suntsiezinak dira. Ez da posible Alderdi Demokrata Ipar Amerikako langile klasearen alderdi bihurtzea. Kontraesan handia da Ipar Amerikako burgesiako alderdietako bat izan arren, beren etsai nagusia hauteskunde primarioak irabazten eta beren alderdiaren inkesten buru egotea! Horregatik, Sandersen aurkako erasorik handienak alderdiaren beraren lerroetatik datoz.
Alderdi Demokratak ekainean egingo duen batzar nazionalera arteko lasterketa oraindik luzea izango da. Oraindik estatu gehienak bozkatzeke daude. Otsailean, Nevada eta Hego Carolina izango dira hurrengoak, eta martxoaren 3an, Super-asteartea izenaz ezaguna, beste 14 estatuk bozkatuko dute aldi berean. Maniobra posible guztiak egingo dituzte Vermonteko beteranoak garaipena lor ez dezan. Burgesiak ahal duen guztia egingo du agertoki hori saihesteko, haientzat okerrena izango bailitzake eta eragin sakonak izango bailituzke munduko lehen potentziaren klase borrokan.
Garrantzitsuena prozesu hori guztia azaleratzen ari dena da: egoera ezin hobea da, Sandersek Alderdi Demokrata ustelarekin behingoz hautsi dezan eta bere hautagaitza independentea atera dezan - Klaseko alderdi batekin eta ezkerreko programa batekin, mugimenduaren aldarrikapen guztiak mahai gainean jarriko dituena, botere ekonomiko handiekin konfrontatuko duena eta gehiengoaren eskubideak defendatuko dituena kanpaina honetan hartu duen mugimendu eta babes izugarrian oinarrituta -. Bere aurkako kanpaina are amorragarriagoa izango zen, baina, emaitzekin gertatzen dena gertatzen dela ere, hau aurrerapauso handia izango zen Ipar Amerikako langile klasearentzat eta gazteriarentzat.
Iraganeko ikasgaiak ateratzea beharrezkoa da. 2016an kapitalistek ez bazuten Sanders hautagai aukeratzen utzi, orain orduan baino arrazoi gehiago dituzte hori saihesteko. Langile klaseak eta gazteriak geure tresnak eta gure programa propioa behar ditugu, gure interesen defentsan, eta inoiz ezingo dugu hori defendatu Alderdi Demokrataren barruan. Akats handia litzateke Sandersek beste hautagai demokrata bati babesa ematea primarioetan garaituta ateratzen bada. Alderdi Demokratan edozein itxaropen sortzea bere kanpainan parte hartu duten eta bere ideiekin ilusionatu diren guztiak engainatzea litzateke. Alderdi Demokrata ez da alternatiba bat. Alternatiba iraultzaile bat eraiki behar dugu, eta gizartearen eraldaketa sozialistaren alde borrokatu, sistema honek ezartzen digun miseria guztiarekin amaitzeko. Hori da Ipar Amerikan zapalduak eta zapalduak askatu ahal izango dituen bakarra.
