Estatu mailako udal hauteskundeen emaitzak milioientzako makilakada izan dira, aztertu dugun bezala. PSOE-UP Gobernuaren eta ezker parlamentarioaren politika kapitalistak, eta langile klasearen eta gazteriaren aurkako erasoari aurre egiteko alternatiba falta oztopo gaindiezina izan da. Lortutako lorpenei buruz koalizio-gobernuak egindako propaganda arranditsuak ez du ezertarako balio izan langile klaseak bizi duen errealitate gogorraren aurrean: desberdintasun lazgarria, erosteko ahalmenaren galera, etxegabetzeak eta prekarietate jasanezina areagotu egin dira koalizio gobernuaren agintaldian, eta, aldi berean, bankuen, korporazio elektrikoen eta enpresa kapitalista handien mozkinek modu lizunean hazten jarraitzen dute.
EAEko hauteskundeetan, EAJk galera handia izan du: 408.462 boto izatetik 322.347 izatera igaro da, hau da, 86.115 boto baino gehiago eta hautesleen %23 galdu ditu. Beherakada horren ondorioz, jeltzaleak egoera zailean daude, batez ere EAEko hiriburuetan: Bilbon, ohiko feudoak 6 puntu egin du behera, %42tik %36ra, eta hautesleen ia %25 galdu du (17.377 boto); Gasteizen, lehen postutik laugarrenera igaro dira, PPren atzetik; eta Donostian, beste 6 puntu jaitsi dira, EH Bilduri boto gutxirengatik gailenduz. Emaitza horiek direla eta, EAJ azkar eta disimulurik gabe agertu da, erreakzionario peto-petoak bezala, PSEri eta PPri itunak eskainiz, EH Bildu geldiarazteko Gasteizen eta Gipuzkoako Foru Aldundian.
EH Bilduren gorakada garrantzitsua salbuespena da, Estatuan eta Katalunian ezkerraren gainbeheraren aurrean. Parte hartzeak behera egin duen arren (%5,90), EH Bilduk 20.000 boto inguru gehiago lortu ditu hauteskunde hauetan EAEn, 279.478tik 297.068ra, eta %24,89tik %29,21era, EAJtik bi puntu baino gutxiagora. Lehen indar politikoa da Araba eta Gipuzkoako probintzietan, hauteskundeak irabazi ditu Gasteizen, eta lehen indarra izan da hiri garrantzitsuetan, hala nola Durangon, Galdakaon, Tolosan eta Laudion. Horri Nafarroako emaitzak gehitzen badizkiogu, EH Bildu da Hego Euskal Herriko indar bozkatuena, inoizko emaitzarik onenak lortuz.
Bestalde, koalizio-gobernuko alderdien emaitzak Estatuko gainerako alderdienak bezain txarrak dira. PSOEk, hobeto eusten badio ere, 16.658 eta botoen %9 galdu ditu. Elkarrekin Podemosen kasuan, beherakada izugarria izan da, 28.873 boto galdu baititu, hau da, hautesleen heren bat baino gehiago. Batera, Espainiako gobernuko ezkerrak botoen %17 galdu du. Gogoratu behar da EAEko Podemos lehen indarra izan zela 2015eko eta 2016ko hauteskunde orokorretan, botoen %30 izatera iritsi zenean. Ordutik, 275.000 boto baino gehiago jaso ditu bidean, presentzia %5,74ra murriztuta.
Nafarroa: EH Bilduk indartsu egin du gora eta eskuin espainolistak hauteskundeak galdu ditu
Bestalde, Nafarroan foru hauteskundeetan emaitzak duela 4 urtekoen antzekoak dira. Erreakzio espainolistak (UPN, PP eta Vox) 1287 boto galdu ditu eta 20 ordezkari mantentzen dituzte Foru Batzarrean, Vox lehen aldiz sartzen den arren. Udalen kasuan, emaitzak ia antzekoak dira, atzera eginez 4.426 boto lurraldean, eta 1.488 boto Iruñeko Udalean, 2 zinegotzi galduta.
Ezkerrak emaitza onak lortu ditu, baina soilik EH Bilduren gorakadari esker, Erkidegoan ia 6.000 boto irabazi baititu, %14,61etik % 7,28ra, bi legebiltzarkide gehiago lortuz, eta foru parlamentuko hirugarren indar politikoa bihurtuz. Gorakada hori Geroa Bairen (EAJren koalizioa) beherakadarekin batera ematen da, %4,07 egin baitu atzera, 16.441 boto eta 2 parlamentari galduta. PSNren kasuan, 11 parlamentariei eutsi arren, ia 4.000 boto galdu ditu. Azkenik, UPk eta IUk (oraingoan elkarrekin aurkeztu ziren) 3 legebiltzarkideei eutsi diete, baina botoen %25 galdu dute, 6.000 baino gehiago.
Udal mailan, esanguratsuena EH Bilduk Iruñeko Udalean izan duen aurrerapena da. Ezkerreko lehen indarra da, %24,81etik %27,4ra igaro baita, eta UPNtik 3 puntu baino gutxiagora eta zinegotzi batera geratu da. Izan ere, ezkerreko indarrek, EH Bilduk, PSNk eta Contigo Zurekin alderdiak (Podemos IUrekin) 14 zinegotziren gehiengo osoa lortu dute, Geroa Bairen beharrik gabe. Ezkerreko blokeak botoen %48,2 lortu du, eta eskuin espainolistak, berriz, %41,61.
Hala eta guztiz ere, litekeena da eskuin espainolistak Iruñeko alkatetzari eustea, PSNk dagoeneko adierazi baitu bere helburua EH Bilduko alkate bat egotea eragoztea dela. Pedro Sanchezek trumpismoaren arriskuaren, eskuin muturrari aurre egiteko beharraren eta PP eta Voxen parekotasunaren erretorika erabiltzen badu ere, ez dirudi Nafarroan arazorik dagoenik erreakzioaren indarrei eskua luzatzeko.
Grebek eta kaleetako borrokak markatzen dute aldea
Emaitza horiek azaltzen dituzten faktoreetako bat, eta EH Bilduk Estatuko ezkerrarekin duen aldea azaltzen duena, Euskal Herriak bizi duen gatazka sozial eta sindikaletan datza, baita ELA, LAB eta ESK buru dituen gehiengo sindikal baten existentzia ere, patronalari eta eskuinari aurre egiten ari zaizkienak. Ez da kasualitatea Espainiako Estatuan egin diren greben %54 EAEn kontzentratzea. Greba enblematikoak, hala nola Tubacex, Guggenheimeko garbiketa, Bizkaiko Etxez-etxeko laguntza zerbitzuarena, egoitzetakoa (Estatu osoko hitzarmenik onena lortu berri dutenak eta %23ko soldata-igoera 68 eguneko grebaren ondoren) metala Araban eta Bizkaian, eta Mercedes-Benz eta, orain, Michelinena Gasteizen. Lezioa argia da: kaleetako borroka alde batera utzi eta kosta ahala kosta bake soziala gailentzen denean, CCOOko eta UGTko buruzagiek UPren eta IUren eskutik Estatuan egin duten bezala, eskuinak eta erreakzioak aurrera egiten dute eta indartu egiten dira.
Eta hori guztia, EH Bilduk EAJren eta Espainiako Gobernuaren aurrekontu antisozialak onartzeak edo euskal eskola publikoaren pribatizazioa areagotuko duen hezkuntza lege bat bultzatzeak ekarri duen politika pragmatiko eta posibilista baterantz biratu duen arren. Arrakasta hori gorabehera, EH Bilduko buruzagiek Estatuan, Katalunian eta Europan ezkerrarekin gertatu denari begiratu behar diote. Ezkerreko politika kontsekuente bat alde batera uzten denean sistema kapitalistak eskaintzen duen esparru errealista onartzeko, eta batez ere, masa-borroka, erakunde militante eta borrokalari baten eraikuntza alde batera uzten denean, eta guztia instituzionaltasun burgesera eta aritmetika parlamentariora mugatzen denean, ondorioak tamalgarriak izaten dira azkenean. Hor dago Podemos, desagertzeko zorian, edo Syriza Grezian.
Horrek ez du esan nahi, noski, hauteskundeak mesprezatu behar direnik, edo marxismoarekin edo leninismoarekin zerikusirik ez duen jarrera abstentzionista hantzua defendatu behar denik. GKSko kideek, mobilizazio oso garrantzitsuak bultzatu dituzte eta euskal gazteen artean pisu handia irabazi dute, baina akatsa egiten dute horrelako jarrerak mantenduz, klaseko sindikatuen barruan borrokatzen duten milaka langileren aurrean eta Ezker Abertzaleko militanteen aurrean bidea itxiz, haien zuzendaritzarekin kritiko izan arren, hautestontzietan eskuina borrokatzearen garrantzia ulertzen baitute.
Emaitza onen atarian, EH Bilduk bira eman behar du, borroka kaleetan zentratu, sindikatu borrokalariekin batera, eta bankuen eta enpresa kapitalista handien desjabetzea eskatuko duen politika antikapitalista, argi eta garbi sozialista defendatu. Alkatetza eskuratu duten udal guztietako pribatizazioekin amaitzeko zeregina du, EAJrekin eta patronalaren zerbitzura dauden politikekin amaituko duena.
Autodeterminazio eskubidea eta Euskal Errepublikaren aldeko borroka aldarrikatu behar da, noski, baina Errepublika sozialista, non boterea langileen esku egongo den eta jabetza kapitalistaren kontrola hartuko duen. Hauteskunde hauetan ikusi dugun bezala, buruzagi independentistek Kataluniako herriaren borroka eredugarriari egindako traizioak, 78ko erregimena eta Espainiako kapitalismoa soken aurka jarri zituena, ondorio latzak ekarri ditu. Ikasgaiak atera behar dira, eta borrokarako ezker iraultzaile bat eraiki behar da, gizartearen eraldaketa sozialistaren alde ekiteko.
