¡Labrazako parke eolikoari ez!
Azken otsailak 12an Labrazan, Oion herri arabarran, parke eoliko baten eraikuntza onartu zen. Hau EAEn eraikiko den lehena da ia 20 urtetan. Proiektu hau posible izango da EAJ, PP eta Bilduk, herriko alkatetza duen alderdia, alde bozkatu zutelako.
Parkea Labrazako nukleotik kilometro eta erdira kokatuko da, Toloño mendilerroaren erdi-erdian, balio ekologiko handiko paraje naturala, biodibertsitateagatik zein paisaiagatik. 200 metroko 8 haize-errotaren eraikuntzak 40 megawatteko potentzia izango dute, honek eragin bisual eta zaratatsua izango du, baita inguruko eremua degradatzea ere, pistak eraikitzeagatik eta haize-sorgailu horietarako zimenduak ezartzeagatik.
EH Bildu eta politika ekologikoa ¿pragmatikoa eta errealista ere?
Proiektua Aixendar sozietateak, Iberdrola eta Energiaren Euskal Erakundeak osatua, sustatu du, eta Eusko Jaurlaritzaren aldeko beharrezko txosten guztiak lortu ditu. Oiongo alkateak, José Manuel Villanuevak (EH Bildu), bere aldeko bozka justifikatu zuen “espediente guztiak behar bezala badaude, lizentzia ematera behartuta gaude. Aixeindarrek bidalitako agiriak eta Eusko Jaurlaritzaren aldeko adierazpena ikusita, administrazioak behartuta gaude plan berezi honen behin betiko onarpena ematera” esanaz.
Koalizio abertzaleko zinegotzien posizioa oraindik eskandalagarriagoa da, orain dela hilabete gutxi arte oposizioan zeudela, proiektu hau ez onartzea defendatzen zuten. Udalbatza herriko kaleetan egiten ari zen bitartean, dozenaka herritar mobilizatu ziren harrapaketa horren aurka, Arabako Errioxa Bizirik plataformak deituta, EH Bilduren jarrera aldaketa gaitzetsiz eta trantsizio energetiko honek dakarren iruzurra planteatuz, soilik enpresa handiak aberasteko pentsatua.
Oiongo bizilagunak eta Toloño Mendilerroko guztiak borrokan daude, EH Bilduren postura aldaketa ustekabezkoaz geroztik, "Administrazio-aginduari" babesa eman diotenek, baina ez dute balio izan joan den otsailaren 12ko osoko bilkuran nagusitu zen amorrua baretzeko. Eta a priori diogu duela urtebete, 2024ko otsailaren 8an, babestu zuelako EH Bilduk Eusko Jaurlaritza (Elkarrekin Podemos-IUrekin batera), Trantsizio Energetikoaren eta Klima Aldaketaren Legea onartzerakoan, horrelako proiektuak bultzatzeko.
Lege hau onartzeak ez du esan nahi aldaketa klimatikoaren aurkako borrokan aurrerapausoa izan denik, eta, horren ondorioz, EAEn makro proiektu energetikoak eraikitzeko interesa duten enpresa handi ugari sortu dira. Enpresa horiek oso urrun daude ingurumenaren defentsarako borrokaren eredu izatetik, eta epe laburrean ikusiko duguna da harrapari-borroka bat dela, ikusteko nor den gai irabazi-kuota handiagoa lortzeko, paraje natural zabalak suntsitzearen kontura. Bi multinazional handik (Solaria eta BayWa) EAEko "proiektu berdeetan" egindako inbertsioak soilik 200 milioi eurotik gorakoak izango lirateke [1].
Izan ere, oso esanguratsua da EH Bilduk proiektu honi argi berdea eman dion akatsa, EAJko buruzagiak Labrazan obrak hasteko aukeraren aurrean gogotsu egotea. Horien artean, Ramiro Gonzalez Arabako ahaldun nagusiak, proiektuaren onarpena "albiste bikaina" dela esan eta EH Bilduren jarrera aldaketa goraipatu zuen: "Gobernatzen duen tokian, Labrazan eta Aramaion bezala — azken parke hori bertan behera geratu da, Ministerioaren baimenik jaso ez duelako —, bultzatu egiten ditu, eta ez du gobernatzen errezeloak jartzen dituen tokian". EAJk zoriontzen zaituenean eta gauzak ondo egiten dituzula esaten dizunean... zerbait oso gaizki egiten ari zarela da.
Enpresa handien zerbitzura dagoen “trantsizio energetiko” bat
Energia berriztagarriak beharrzkoak dira erregai fosilekiko dependentzia txikitzeko, baina ez balio ekologiko handiko lurraldeak hondatzearen kontura eta gai direlarik karbonoa finkatzeko, euriteak erregular izateko edo balio erantsi handiagoko beste jarduera batzuk baimentzeko, landa-eremuetako biztanleria finkatzen laguntzen dutenak, hala nola nekazaritza-ekologiako jarduerak edo parke naturalen turismoa, haien kontserbaziora bideratua.
Estatu Espainolean energia elektrikoaren kontsumoa murrizten ari da konstanteki orain dela ia bi hamarkadatik desindustrializazioak, autokontsumo hobetuak eta sarearen efizientzia hobetzeak bultzatuta. Ez da gauza bera gertatzen petroleoaren eratorriekin, funtsezkoak garraiorako (diesel) edo industria astuna (gas natural likidotua eta ikatza), mix energetiko nazionala etengabe handitzen direnak
Hori da benetako erronka energetikoa, eta irtenbide teknologikoak aplikatzeaz gain, makillaje berde hutsak izan ohi direnak, egiturazko neurriak hartu behar dira arlo sozialean eta politikoan, ondasunak eta langileak igarotzen dituzten kilometroak murrizten hasteko, gure sistema sozioekonomikoak energia-iturri fosilekiko duen erabateko mendekotasuna murrizten saiatzeko.
Energia berriztagarriak interes ekologikoko eremuetan inolako eskrupulurik gabe instalatzeak edo herriak "sakrifikatu" beharra izateak, hala nola Labrazan edo Eusko Jaurlaritza, jada aipatutako lege [2] berriaren berotan, aztertzen ari den parke eoliko eta fotovoltaikoen ia 70 proiektuek, kapitalismoaren pean antiekologiko eta antisozial nola bihurtzen diren erakusten dute.
Proiektu horiek enpresa pribatuek gauzatzen dituzte, hala nola Norvegiako Statkraftek, baina aldi berean babes publiko oso garrantzitsua dute, irabazien itzulera-tasak (eta energia-ekoizpena) erregai fosilek ematen dituztenak baino askoz txikiagoak baitira. Iberdrola edo Repsol bezalako energia-enpresa tradizionalek ez dute inbertitzen berriztagarrietan, ingurumenaren defentsan duten kontzientziazio handiaren ondorioz. Arrazoi ekonomikoengatik bakarrik egiten dute, beren irabazi kontua loditzeagatik eta funts publikoen merkatu mamitsu bat dagoelako (EBko Next Generation famatuak) eta eolikoek eta landare fotovoltaikoek behar dituzten obra eta mantentze-lan garestiak errazteko aldeko legeria dagoelako.
Ekologismo antikapitalista eta borrokalaria altxatzea
Trantsizio energetiko baten beharra mahai gainean dago, baina, noski ez horrela. Ez du elite batek zuzendu behar, eta, kasu askotan, planetako erregai fosil kutsatzaileenen enpresetako administrazio-kontseiluetako kide ere bada. Hala gertatzen da, Iberdrola, Repsol edo Naturgy bezalako enpresak gauetik goizera berde bihurtu direla sinetsarazi nahian.
Langile klaseak badaki Espainiako Estatuko energia-hustubideetako bat garela, eta iturri berriztagarrietatik ekoizten den portzentaje oso txikia dela. Portzentaje hori azaltzen da, batetik, inbertsio publikorik ez dagoelako, eta, bestetik, ondasun komunez mozorrotutako baina sektore pribaturako irabazizko kontratuak dakartzaten proiektuen aurrean borrokatzeko gaitasunagatik, AHTren kasuan bezala.
Duela zenbait hamarkadatik hona, euskal langile eta gazteak gure ingurumenaren defentsan eta makro proiektu energetiko horien aurka egindako borroka enblematikoen protagonistak izan gara, hala nola 70eko eta 80ko hamarkadetan Lemoizko zentral nuklearraren aurka izan zen borrokan edo 2020an Zaldibarreko zabortegiko hondamendiaren ondoren erantzukizunak argitzeko eskatu zuten mobilizazio handiak [3].
Borroka horien guztien irakaspenak oso garrantzitsuak dira: langileek eta gazteek bakarrik lortuko dugu gure ingurumena suntsitzen duten eta gizateria irtenbiderik gabeko kalezulo batera eramaten duten proiektu guztiak geldiaraztea, kaleko borroka eta mobilizazioarekin. Energia-enpresa handiak desjabetuz eta ekonomiaren eta energiaren plangintza demokratikoa defendatuz soilik egin ahal izango diogu aurre erronka historiko honi.
