“15.000 eskerrik asko Madril, zein ongi eusten diozun. Izugarri eskertzen dizut urteak iraungo dituen akelarre antifaxista gau bat”. Horrela eskertzen zuen Fermin Muguruzak otsailak 15ean emandako kontzertu historikoa. Kontzertu batzuk ez direlako musikaren kalitatea bakarrik, eta honetan kalitate oso ona egon zen. Baina gau hau hori baino gehiago izan zen. Iazko abenduan, Bilbon, bi kontzertu besterik izango ziren Ferminen 40 urteko karrera ospatzeko eraldatu egin zen (minututan sarrera guztiak saldu ziren eta) mundu osoan zehar kontzeruak prestatu ziren
Madrilgo kontzertuak piztu zuen ikusmina handia izan zen, lehen 10.000 sarrerak urrian agortu ziren eta aretoak aretoaren edukiera osoa ireki zuen: 15.000 pertsona. Kontzertuaren ospakizuna bera bihurtu zen lehen garaipena. Hogei urte baino gehiagoz Muguruzak jasan duen zentsuraren eta errepresioaren aurkako garaipena, eskuinak eta bere komunikabideek Madrilen, "piztiaren bihotzean", jotzea debekatzen ziotelarik, gauean behin baino gehiagotan errepikatu zen bezala. Eta kontzertua Madrilgo barruti estalirik handienean egin zen, Salamanca auzoan, hiriburuko frankistenean.
Kanpoan zegoen giroak argi eta garbi uzten zuen esperientzia oso berezia izango zela. Kamiseta aldarrikatzaileak, musika taklde antifaxista eta ezkerreko. Aldarrikapenezko kamisetak, ezkerreko musika taldeenak eta antifaxistenak, antzinako Kirol Jauregiaren inguruko taberna eta plazetan.
Barruan, “puntualtasun iraultzailea”, Tremenda Jauría talde madriltarrak eman zion hasiera akelarreari. Haien musika nahasteak (reggaeton, cumbia, rock eta punk) publikoarekin konexio berezi bat sortu zuen, kontzertua betetzen zoan bitartean.
Puntualtasun berarekin atera zen Fermin Muguruzaren taldea. Kontzertuak iraun zituen ia 3 orduak gutako askoren bizitzaren omenaldi bat izan zen. Eta parte hartu ditugun edo elkartasuna izan dugun borroka: pantaila erraldoietan azken lau hamarkadetako salaketa-, borroka- eta antolaketa-irudiak ageri ziren.
Bere karreran zehar bezalaxe, kontzertuan estilo nahasteka nabaria zen, erritmo jamaikarrak, Ska eta hardcore gutxi batzuk ere, baina beti haren estilo borrokalaria kontuan hartuta eta bere festa giroa, patxanga eta borroka.
Iñigo Cabacas, Bilbon Ertzaintzaren gomazko pilota baten ondorioz hil zen Athleticeko jarraitzailea, eta Aitor Zabaleta, Frente Atleticoko Bastion taldeko faxistek Madrilen eraildako Realeko zalearen irudiak agertzen ziren bitartean hasi zuen emanaldia Muguruzak.
Handik gutxira, Hay algo aquí que va mal eskaini zion Carlos Palominori, militar nazi batek hildako 16 urteko gazte antifaxista madrildarrari, Democracia Nacional erakunde faxistaren manifestazio arrazista baten aurkako protesta-kontzentrazio batera zihoala.
Garai ezberdinetako klasikoak bata bestearen atzetik zetozen: La línea del frente, A la calle, After-boltxebike, B.S.O., Kolore bizia, Newroz (herri kurduaren borrokari eskainia), In-komunikazioa edo Black is Beltza. Bitartean, Ferminek kritikak egin zizkion Ayusori, etxebizitzaren egoerari, elkartasuna adierazi zion Las 6 de La Suiza egunkariari, edo katalanez egindako hitz batzuekin gogoratu zituen danaren biktimak eta Valentziako eskuina salatu zuen.
Ezinezkoa da gaueko une goren guztiak aipatzea. Hasieratik, taldearen eta publikoaren arteko fusioa erabatekoa izan zen, eta gehiagora baino ez zen joango. Egon ginen bakoitzak batzuk edo besteak seinalatu ahal izango zituen, berrogei urteko musikarekin duen harremanaren arabera. Idazten duenarentzat, askoren artean, honako hauek izan litezke: Iñigori eskainitako tartea (Ferminen anaia, duela bost urte hila); Karlosen lankidetza, Non Servium mostoleñoetakoa, Zu atrapatu arte interpretatzen; edo Itzoiten beti basatia (mugimendu feministari eskainia), bere emozio guztiarekin.
Ezin dugu gaueko une magiko bat aipatu gabe utzi: Ferminek Jon Maia bertsolari eta letragilea aurkeztu zuenean, gau hartako kolaborazioa nola sortu zen kontatuz. Birari hasiera eman zion Bilboko kontzertuan parte hartu zuen, baina bertan zailtasun nabarmen bat zegoen: bere euskarazko bertsoak ez zituzten entzule gehienek ulertuko. Ez dago arazorik, esan zuen Jonek, Madrilera joango naiz eta lehen aldiz bertso batzuk gaztelaniaz egingo ditut.
Horrela hasi ziren Jonek Madril-Euskal Herria harremana aletu zuen lau minutu zirraragarri. 30eko hamarkadan, "No pasarán" en Madril, Madrilgo elkartasuna Ferminen aurkako eraso gehien izan ziren uneetan, gaurkotasuna — "euskal aizkorak gara faxismoaren aurka, euskal aizkorak gara sionismoaren aurka" —, emigrazioa Espainiako hainbat eskualdetatik, euskal langile-klasea elikatu zuena — "Gaztelako, Madrilgo, Andaluziako eta Extremadurako bilobak, orain euskal herria, amona, aitona, eskerrik asko!" —, eta borrokarekin jarraitzeko dei berrituarekin amaitu zen.
Kontzertuaren azken zatia in crescendo joango litzateke amaiera apoteosiko bateraino. Radio Rahimek Kongoko egoera salatzeko balio izan zuen; izan ere, Ruandako Gobernu erreakzionarioa, mendebaldeko inperialismoa atzean duela, sarraski bat egiten ari da metal preziatuen hornidura bermatzeko. Yalah, yalah, Ramallah! Palestinako eta Libanoko herriekiko elkartasuna gogoratzeko eta genozidio sionista salatzeko unea izan zen.
El último ska izan zen bira honetarako batu den banda zatia aurkezteko ibilgailua. Talde euskal-katalan-kubatarra, emakumeen presentzia nabarmenarekin, kalitate eta profesionaltasun ikaragarrikoa.
Azken une magikoa amaieran iritsiko zen, Sarri, Sarriren txanda iritsi zitzaionean, beharbada bere abestirik jazarriena Estatuaren erreakzio eta aparatuagatik. Jazarpen hori ez da gutxiagora joan, gehiagora baizik, 1985ean argitaratu zenetik. Gau hartan ospatu zen akelarreari amaiera onena eman zitzaion. Abestirik enblematikoena Madrilgo auzorik frankistenean zegoen. Garaipena erabatekoa izan zen.
Hain zuzen ere, abesti horrekin etorri zen gaueko azken kolaborazioa, Itziar Ituño aktorearena, Bilboko kontzertuan egin zuen bezala. Eskuinak gogor eraso zion Itziarri, 2024ko urtarrileko euskal presoen aldeko manifestazioaren goiburuko pankartan parte hartzeagatik. Berak ere ez du zalantzarik izan aurpegia emateko, iazko martxoan Sarri, Sarri abestean egin zuen bezala, Fermini elkartasuna adierazteko sari banaketa batean, Tubacexeko langileen borrokarekin edo beste kolektibo batzuekin egin duen bezala.
Fermin Muguruzaren musika gustatu dakizuke edo ez, baina 40 urte hauetan nahikoa argi geratu ez bada, gauza bat ari da gogoratzen: kulturaren mundutik politika iraultzailearen barrikadaren, borroka sozialen, Estatuaren errepresioaren edo faxismoaren mehatxuaren aldean egon daiteke. Ferminek 40 urte daramatza hori egiten, eta bira honek adierazten du egiten jarraituko duela, ahalegin eta duintasun berarekin, bidearen hasieran baino gehiago.
Barrikada horretan, borroka-fronte horretan, hain zuzen ere trantsizioko urte beltzetatik beharrezkoagoa den une honetan, beti elkartuko gara.
Zerbait gaizki doa hemen. Egin ezazu behar duzuna. Antolatu eta borrokatu.
Daniel Gomezen argazkiak, Fermin Muguruzaren Facebooken argitaratuak.
